11 kwietnia 2024 r. Komisja skonsultowała się z państwami członkowskimi w sprawie utrzymujących się poważnych zakłóceń w gospodarce, które dotyczą w szczególności sektorów produkcji podstawowej produktów rolnych, rybołówstwa i akwakultury. Komisja zapoznała się również z konkluzjami Rady Europejskiej z 17 i 18 kwietnia 2024 r. w sprawie znaczenia odpornego i zrównoważonego sektora rolnego dla bezpieczeństwa żywnościowego i strategicznej autonomii UE, a także z zachętą do kontynuowania prac nad ewentualnym przedłużeniem tymczasowych ram pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji.

W tym kontekście Komisja podjęła decyzję o przyjęciu ograniczonego przedłużenia okresu obowiązywania sekcji 2.1 tymczasowych ram pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji w odniesieniu do sektorów produkcji podstawowej produktów rolnych, rybołówstwa i akwakultury. Decyzja o opóźnieniu stopniowego wycofywania tymczasowych ram umożliwia państwom członkowskim zapewnienie ograniczonych kwot pomocy przedsiębiorstwom prowadzącym działalność w tych sektorach na kolejne sześć miesięcy, do 31 grudnia 2024 r. Dzięki temu państwa członkowskie będą miały więcej czasu na wdrożenie w razie potrzeby środków wsparcia.

Przedłużenie nie obejmuje zwiększenia pułapów określonych dla ograniczonych kwot pomocy. Państwa członkowskie będą zatem nadal mogły zapewnić przedsiębiorstwom dotkniętym kryzysem lub wynikającymi z niego sankcjami i środkami odwetowymi, w tym ze strony Rosji, środki w wysokości do 280 tys. euro w sektorze rolnym i do 335 tys. euro w sektorach rybołówstwa i akwakultury.

Dzisiejsza zmiana nie ma wpływu na pozostałe przepisy tymczasowych ram pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji:

• sekcja 2.1, umożliwiająca państwom członkowskim przyznawanie ograniczonych kwot pomocy, zostanie wycofana do 30 czerwca 2024 r. we wszystkich sektorach innych niż produkcja podstawowa produktów rolnych, rybołówstwo i akwakultura;
• sekcja 2.4, umożliwiająca państwom członkowskim przyznawanie pomocy w celu zrekompensowania wysokich cen energii, również zostanie stopniowo wycofana do 30 czerwca 2024 r.;
• sekcje 2.2 i 2.3 dotyczące wsparcia płynności w formie gwarancji państwowych i subsydiowanych pożyczek oraz sekcja 2.7 dotycząca środków mających na celu wsparcie zmniejszenia zapotrzebowania na energię elektryczną zostały już wycofane 31 grudnia 2023 r.;
• sekcje 2.5, 2.6 i 2.8, których celem jest przyspieszenie zielonej transformacji i zmniejszenie zależności od paliw, będą dostępne do 31 grudnia 2025 r.

Równolegle, w świetle presji inflacyjnej w ostatnich latach oraz obecnej sytuacji, w której m.in. wysokie ceny surowców wpływają na sektor rolny, Komisja rozpocznie przegląd rozporządzenia w sprawie pomocy de minimis w rolnictwie. Rozporządzenie to wyłącza małe kwoty pomocy w sektorze rolnym z zakresu kontroli pomocy państwa, ponieważ uznaje się, że nie mają one wpływu na konkurencję i wymianę handlową na jednolitym rynku. Dokładniej rzecz ujmując, państwa członkowskie mogą przyznać wsparcie dla sektora rolnego w wysokości do 20 tys. euro na beneficjenta (25 tys. euro, jeżeli państwo członkowskie posiada centralny rejestr pomocy de minimis) przez okres trzech lat bez uprzedniego zgłoszenia Komisji do zatwierdzenia. Zasady pomocy de minimis w rolnictwie zostały ostatnio zmienione w 2019 r. i będą musiały zostać objęte przeglądem, zanim wygasną 31 grudnia 2027 r.

Kontekst

Tymczasowe kryzysowe ramy pomocy państwa, przyjęte 23 marca 2022 r., umożliwiały państwom członkowskim wykorzystanie przewidzianej w zasadach pomocy państwa elastyczności w celu wsparcia gospodarki w kontekście rosyjskiej wojny przeciwko Ukrainie. Tymczasowe ramy kryzysowe zmieniono 20 lipca 2022 r. i 28 października 2022 r.

9 marca 2023 r. Komisja przyjęła obecne tymczasowe ramy pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji, aby wzmocnić środki wsparcia w sektorach, które mają kluczowe znaczenie dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto, zgodnie z planem przemysłowym Zielonego Ładu. 20 listopada 2023 r. Komisja przyjęła ograniczone przedłużenie niektórych rodzajów pomocy ze względu na utrzymujące się zakłócenia na rynku, w szczególności w sektorze energetycznym.

Po dzisiejszej zmianie tymczasowe ramy pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji umożliwiają wprowadzenie następujących środków:

• Sekcja 2.1 – Ograniczone kwoty pomocy: w dowolnej formie do 280 tys. euro na przedsiębiorstwo prowadzące działalność w sektorze produkcji podstawowej produktów rolnych i 335 tys. euro dla przedsiębiorstw prowadzących działalność w sektorach rybołówstwa lub akwakultury do 31 grudnia 2024 r. oraz do 2,25 mln euro we wszystkich pozostałych sektorach do 30 czerwca 2024 r.
• Sekcja 2.4 – Pomoc rekompensująca wysokie ceny energii: pomoc ta, przyznawana w dowolnej formie do 30 czerwca 2024 r., częściowo zrekompensuje przedsiębiorstwom – w szczególności energochłonnym użytkownikom energii – dodatkowe koszty wynikające z wyjątkowego wzrostu cen gazu i energii elektrycznej.
• Sekcja 2.5 – Środki przyspieszające wprowadzanie energii odnawialnej: państwa członkowskie mogą ustanawiać programy inwestycji we wszelkie odnawialne źródła energii, w tym wodór odnawialny, biogaz i biometan, a także w magazynowanie energii i energię cieplną ze źródeł odnawialnych, m.in. stosowanie pomp ciepła. W ramach tych programów dopuszcza się uproszczone procedury przetargowe, które można szybko wdrożyć, przy jednoczesnym zapewnieniu wystarczających zabezpieczeń w celu ochrony równych warunków działania. Pomoc w ramach takich programów może być przyznawana do 31 grudnia 2025 r.; po tej dacie nadal obowiązywać będą zwyczajowe zasady pomocy państwa, zwłaszcza odpowiednie przepisy wytycznych w sprawie pomocy państwa na ochronę klimatu i środowiska oraz cele związane z energią (CEEAG).
• Sekcja 2.6 – Środki ułatwiające obniżenie emisyjności procesów przemysłowych: aby jeszcze bardziej przyspieszyć dywersyfikację dostaw energii, państwa członkowskie mogą wspierać inwestycje służące odchodzeniu od paliw kopalnych, w szczególności przez elektryfikację, środki efektywności energetycznej oraz wprowadzanie wodoru odnawialnego i wodoru elektrolitycznego spełniającego określone warunki. Rozszerzono przy tym możliwości wspierania dekarbonizacji procesów przemysłowych przechodzących na paliwa wodorowe. Pomoc w ramach takich programów może być przyznawana do 31 grudnia 2025 r.; po tej dacie nadal obowiązywać będą zwyczajowe zasady pomocy państwa, zwłaszcza odpowiednie przepisy wytycznych CEEAG. 
• Sekcja 2.8 – Środki mające jeszcze bardziej przyspieszyć inwestycje w sektorach kluczowych dla przejścia na gospodarkę o zerowej emisji netto: środki te umożliwiają wsparcie inwestycji w zakresie produkcji sprzętu strategicznego, a mianowicie akumulatorów, paneli słonecznych, turbin wiatrowych, pomp ciepła i elektrolizerów oraz w zakresie wychwytywania i składowania dwutlenku węgla, a także produkcji kluczowych komponentów oraz produkcji i recyklingu powiązanych surowców krytycznych. Pomoc w ramach takich środków może być przyznawana do 31 grudnia 2025 r. Więcej informacji o możliwościach uzyskania wsparcia na środki służące przyspieszeniu przejścia na gospodarkę o zerowym poziomie netto można znaleźć tutaj.

Na tej stronie można dowiedzieć się więcej o tymczasowych ramach pomocy państwa w sytuacjach kryzysowych i w okresie transformacji oraz innych działaniach podjętych przez Komisję, aby przeciwdziałać skutkom gospodarczym rosyjskiej wojny przeciwko Ukrainie i sprzyjać transformacji w kierunku gospodarki o zerowej emisji netto.

Źródło: KE