Parlament Europejski przyjął 374 głosami za, przy 235 przeciw i 19 wstrzymujących się, nową dyrektywę o należytej staranności przedsiębiorstw. Wcześniej Parlament uzgodnił ją z Radą. Nowe przepisy wymagają od firm i ich partnerów biznesowych działających na wyższych i niższych szczeblach łańcucha dostaw, by zapobiegały swojemu negatywnemu wpływowi na prawa człowieka i środowisko, łagodziły go lub kładły mu kres. Dotyczy to także dostawców, producentów i dystrybutorów współpracujących z firmami. Wpływ przedsiębiorstw może obejmować niewolnictwo, pracę dzieci, wyzysk pracowników, utratę różnorodności biologicznej, a także zanieczyszczenie lub niszczenie dziedzictwa naturalnego.

Podejście oparte na ryzyku i plan transformacji

Nowe zasady będą miały zastosowanie do przedsiębiorstw z Unii i oraz spółek dominujących, które zatrudniają ponad 1000 pracowników i mają światowe obroty przekraczające 450 mln euro. Będą też dotyczyć franczyzobiorców o obrocie przekraczającym 80 mln euro, jeśli co najmniej 22,5 mln euro pochodzi z opłat licencyjnych. Obejmą również przedsiębiorstwa spoza Unii, spółki dominujące i franczyzobiorców osiągających te same progi obrotów w Unii. Firmy te będą musiały uwzględniać należytą staranność w swoich strategiach działań. Aby spełnić nowe wymagania, będą musiały dokonywać odpowiednich inwestycji, uzyskiwać gwarancje umowne od swoich partnerów, ulepszać swój biznesplan lub zapewniać wsparcie małym i średnim partnerom biznesowym. Firmy będą również musiały przyjąć plan transformacji. Dzięki niemu dołożą starań, aby ich model biznesowy był zgodny z celem, który przewiduje porozumienie paryskie w sprawie globalnego ocieplenia, a którego celem jest ograniczenie globalnego wzrostu temperatur do 1,5°C.

Odszkodowania dla ofiar i grzywny

Państwa członkowskie będą musiały dostarczać przedsiębiorstwom szczegółowych informacji online na temat ich obowiązków dotyczących należytej staranności. Będą to robić za pośrednictwem praktycznych portali z wytycznymi Komisji. Powołają one również lub wyznaczą organ nadzorczy, który będzie prowadzić dochodzenia i nakładać kary na firmy nieprzestrzegające przepisów. Przewidziane sankcje to wskazywanie i piętnowanie oraz grzywny w wysokości do 5% światowych obrotów netto przedsiębiorstw. Aby wspierać współpracę i umożliwiać wymianę doświadczeń, Komisja ustanowi Europejską Sieć Organów Nadzoru. Firmy będą odpowiedzialne za szkody, które wyrządziły w wyniku naruszenia obowiązków w zakresie należytej staranności. Będą musiały w pełni zrekompensować straty ofiarom swoich działań.

Kolejne kroki

Dyrektywę musi teraz przyjąć Rada. Następnie zostanie ona podpisana, a potem opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE. Wejdzie w życie dwadzieścia dni później. Państwa członkowskie będą mieć dwa lata, by przenieść jej przepisy do prawa krajowego.

Nowe przepisy (z wyjątkiem obowiązków informacyjnych) będą stosowane stopniowo:

• od 2027 roku do firm zatrudniających ponad 5000 pracowników i osiągających obroty przekraczające 1500 mln euro;
• od 2028 roku do firm zatrudniających ponad 3000 pracowników i osiągających obroty w wysokości 900 mln euro;
• od 2029 roku do wszystkich pozostałych spółek objętych dyrektywą (zatrudniających ponad 1000 pracowników i osiągających obroty przekraczające 450 mln euro).

Informacje podstawowe

Parlament konsekwentnie wzywał, by przedsiębiorstwa ponosiły większą odpowiedzialność za swoje działania. Domagał się obowiązkowych przepisów dotyczących należytej staranności. Wniosek Komisji przedstawiony 23 lutego 2022 roku uzupełnia inne istniejące i przygotowywane akty prawne. Są to: rozporządzenie w sprawie wylesiania, rozporządzenie w sprawie minerałów z regionów ogarniętych konfliktami i rozporządzenie w sprawie zakazu produktów pochodzących z pracy przymusowej.

Przyjmując te przepisy, Parlament odpowiada na oczekiwania obywateli określone w sprawozdaniu końcowym z Konferencji w sprawie przyszłości Europy. Znalazły się one w propozycji 5.13 dotyczącej zrównoważonej konsumpcji, propozycjach 19.2 i 19.3 dotyczących wzmocnienia etycznego wymiaru handlu oraz w propozycjach 11.1 i 11.8 dotyczących modelu zrównoważonego wzrostu.

Źródło: PE