Celem kontroli było sprawdzenie jakości handlowej miodów w
zakresie zgodności z obowiązującymi przepisami i wymaganiami oraz
deklaracją producenta, z uwzględnieniem miodów wprowadzanych do obrotu w
ramach Rolniczego Handlu Detalicznego (RHD). Ogólnopolska kontrola
objęła łącznie 63 podmioty (producentów miodu), w tym 21 działających w
ramach RHD. Różnego rodzaju nieprawidłowości stwierdzono u 36
producentów, w tym u 13 podmiotów reprezentujących RHD.
Cechy organoleptyczne
W zakresie cech organoleptycznych skontrolowanych zostało 77 partii
miodów, o łącznej masie 11 152,6 kg. Z tego zakwestionowano 3 partie
miodów (3,9 %) o łącznej masie 1 050,1 kg. Stwierdzono w nich
następujące nieprawidłowości:
- brak wyczuwalnego zapachu kwiatów lipy / nietypowy smak i zapach w miodzie nektarowym lipowym,
- obecność rozkruszka w miodzie nektarowym wielokwiatowym.
Cechy fizykochemiczne
Pod kątem oceny parametrów fizykochemicznych przebadano w
laboratoriach 84 partie miodów, o łącznej masie 11 951,8 kg. Z tego
zakwestionowano 5 partii miodów (6,0 %) o łącznej masie 1 592,6 kg (w
tym 4 partie miodów pochodzących z Polski i 1 z Grecji).
Stwierdzone nieprawidłowości to:
- zaniżona liczba diastazowa i zawyżona zawartość 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF) w miodzie nektarowym gryczanym,
- obecność dekstryn skrobiowych w miodzie wrzosowym z Grecji,
- zaniżona wartość liczby diastazowej w miodzie nektarowym rzepakowym,
- zawyżona zawartość 5-hydroksymetylofurfuralu (HMF) w miodzie nektarowym lipowym,
- brak spełnienia deklaracji w zakresie masy netto w miodzie nektarowym rzepakowym.
Analiza pyłkowa
Pod kątem zawartości pyłku przewodniego skontrolowano 67 partii
miodów o łącznej masie 10 599,7 kg (w tym 22 partie miodów oznakowanych
jako „Produkt polski”, o łącznej masie 2 358,8 kg). Z tego
zakwestionowano 18 partii miodów (26,9 %) o łącznej masie 3 369,7 kg (w
tym 17 partii miodów pochodzących z Polski, z czego 5 z RHD, a także 1
partię z Grecji).
Analiza pyłkowa wykazała następujące nieprawidłowości:
- w przypadku 17 partii miodów odmianowych (deklarowanych jako lipowe,
akacjowe, gryczane, wrzosowy) stwierdzono brak przewagi pyłku
przewodniego wskazującego na deklarowaną odmianę (nie zostało więc
potwierdzone ich pochodzenie botaniczne),
- w przypadku 1 partii miodu nektarowego lipowego stwierdzono obecność
pyłków roślin obcych dla polskiej strefy klimatycznej, zatem nie
zostało potwierdzone jego deklarowane pochodzenie geograficzne.
W tym kontekście warto dodać, że spośród skontrolowanych miodów
opatrzonych znakiem „Produkt polski”, nieprawidłowości w zakresie
pochodzenia botanicznego stwierdzono w przypadku 5 partii o łącznej
masie 84,7 kg.
Znakowanie
Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w przypadku znakowania miodów.
Pod tym względem skontrolowanych zostało łącznie 111 partii miodów, o
łącznej masie 14 175,1 kg. Z tego zakwestionowano 52 partie miodów (46,8
%) o łącznej masie 5 314,3 kg (w tym 51 partii miodów z Polski, z czego
18 z RHD, a także 1 partię miodu z Grecji).
Lista stwierdzonych nieprawidłowości w zakresie znakowania dotyczy m.in.:
- wprowadzania konsumentów w błąd, co do charakterystyki środka
spożywczego, w tym jego rodzaju i składu, kraju lub miejsca pochodzenia,
metod wytwarzania i produkcji (np. deklarowanie w oznakowaniu
nieprawidłowej odmiany, której nie potwierdziła analiza pyłkowa, podanie
niepełnej nazwy miodu np. bez wskazania rodzaju, zastosowanie nazwy
„miód” dla produktów niespełniających wymagań jakościowych dla miodu
określonych w przepisach),
- wprowadzania w błąd poprzez sugerowanie szczególnych właściwości
produktu (np. umieszczenie oświadczenia „Słodkie miody dla zdrowia..."
oraz zwrotu „To gwarancja, że otrzymujesz szlachetny miód pozyskany z
naturalnego środowiska", podanie niezgodnej z prawdą dobrowolnej
informacji: „Wpisany na Listę Produktów Tradycyjnych prowadzoną przez
Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi”, podczas gdy produkt nie znajdował
się na ww. liście),
- wskazywania obowiązkowej informacji o kraju pochodzenia (np. brak
informacji o kraju pochodzenia, wskazanie kraju pochodzenia niezgodnie z
wymaganiami – podanie zwrotu „miód z polskiej pasieki”, podanie
niezgodnie z prawdą kraju pochodzenia produktu (Polska zamiast Ukrainy),
- daty minimalnej trwałości (np. brak podania daty minimalnej
trwałości, zastosowanie nieprawidłowego sformułowania poprzedzającego
datę, niewłaściwego formatu albo podanie daty w niepoprawny sposób),
- oznakowania kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej (np. brak
podania kodu identyfikującego partię produkcyjną, zastosowanie
niepoprawnego, niezgodnego z przepisami sformułowania wskazującego na
numer partii produkcyjnej „Termin maksymalnej trwałości jest nr partii”
lub „data rozlewu jest numerem partii”, w tym przedstawienie kodu
identyfikacyjnego partii produkcyjnej w sposób niejednoznaczny),
- wskazywania warunków przechowywania (np. brak informacji o warunkach
przechowywania, podanie warunków przechowywania nie bezpośrednio po
dacie minimalnej trwałości),
- ilości nominalnej (np. podanie oznaczenia masy netto w sposób
nieczytelny, zastosowanie nieprawidłowej wielkości czcionki, tj.
mniejszej niż 1,2 mm w oznakowaniu ilości nominalnej, zastosowanie
nieprawidłowego zwrotu poprzedzającego wielkość nominalną – „waga
netto”),
- wskazywania danych podmiotu (np. błędy w podanych danych producenta,
wskazanie danych niepełnych - w tym brak imienia, nazwiska i adresu -
oraz niezgodnych z rejestrem PIW),
- oznakowania dobrowolną informacją o wartości odżywczej (np.
pominięcie niektórych obowiązkowych elementów, niewłaściwa kolejność,
użycie niepoprawnych zapisów jak „100 G produktu zawiera” zamiast
„wartość odżywcza w 100 g”),
- prezentacji danych na etykiecie (np. oznakowanie produktu
dobrowolnym znakiem „Produkt polski” niezgodnym ze wzorem określonym w
rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 grudnia 2016
r. w sprawie wzoru znaku graficznego zawierającego informację „Produkt
polski”, nie zamieszczenie nazwy produktu i masy netto w jednym polu
widzenia).
Oznakowanie niektórych kwestionowanych partii miodów zawierało jednocześnie po kilka nieprawidłowości.
Wymogi formalno-prawne
W wyniku kontroli stwierdzono, że 5 spośród kontrolowanych
przedsiębiorców nie dokonało zgłoszenia działalności gospodarczej do
właściwego, wojewódzkiego inspektora jakości handlowej artykułów
rolno-spożywczych, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy o jakości handlowej
artykułów rolno-spożywczych.
Zastosowane sankcje
W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wojewódzcy inspektorzy
IJHARS wydali ogółem 20 decyzji administracyjnych nakładających kary
pieniężne, na łączną kwotę 21 816,36 złotych, w tym:
- 11 decyzji za wprowadzanie do obrotu miodów zafałszowanych, na łączną kwotę 13 500 złotych,
- 9 decyzji za wprowadzanie do obrotu produktów o niewłaściwej jakości handlowej, na kwotę 8 316,36 złotych.
Ponadto, wydanych zostało 9 decyzji w związku z odstąpieniem od
wymierzenia kary pieniężnej ze względu na niską szkodliwość czynu, 15
decyzji administracyjnych zakazujących wprowadzania do obrotu produktów
niespełniających wymagań jakości handlowej, 10 decyzji administracyjnych
nakazujących prawidłowe oznakowanie produktów, a na osoby
odpowiedzialne nałożono 6 mandatów karnych w łącznej kwocie 900 złotych
(za brak zgłoszenia prowadzenia działalności do właściwego miejscowo
WIJHARS, za niespełnienie obowiązku w zakresie identyfikacji dostawców
lub odbiorców żywności wbrew obowiązkowi określonemu w art. 18
rozporządzenia nr 178/2002). W efekcie kontroli wszczęto 4 postępowania
administracyjne, a także wydano 21 zaleceń pokontrolnych.
Należy jednak w tym kontekście podkreślić, że z uwagi na toczące się
postępowania administracyjne oraz procedury odwoławcze, ostateczna
liczba i wielkość zastosowanych sankcji może ulec zmianie.
Podsumowanie
Kontrole jakości handlowej miodów przeprowadzone w IV kwartale 2023
r., a także w latach wcześniejszych, wskazują na utrzymującą się,
znaczącą liczbę nieprawidłowości stwierdzanych w zakresie analizy
pyłkowej oraz znakowania. Ze względu na powyższe konieczne są kolejne
kontrole jakości handlowej wszystkich miodów dostępnych na rynku
krajowym z uwzględnieniem ich znakowania oraz szczegółowych analiz
laboratoryjnych, w tym zawartości pyłku przewodniego.
Źródło: GIJHARS
