W swoim orędziu o stanie Unii w 2023 r. przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen zapowiedziała rozpoczęcie dialogów w celu omówienia z europejskim przemysłem i partnerami społecznymi sposobów wzmocnienia i wspierania realizacji Europejskiego Zielonego Ładu, co ma przyczynić się do powstania wzmocnionego podejścia przemysłowego. Dialogom przewodniczył wiceprzewodniczący wykonawczy Maroš Šefčovič. Dzisiejsze podsumowanie zostanie wykorzystane na nadchodzącym posiedzeniu Rady Europejskiej w dyskusji przywódców UE na temat kolejnych kroków w kierunku czystej transformacji Europy.

Przewodnicząca Komisji Ursula von der Leyen powiedziała: Europejski Zielony Ład jest i zawsze był europejską strategią wzrostu. Nasz przemysł zrozumiał już, że czysty wzrost przynosi realne korzyści. Ponieważ w europejskiej gospodarce przyszłości konkurencyjność i zrównoważony rozwój będą iść w parze. Obecnie, gdy istnieją przewidywalne ramy regulacyjne, dialogi na temat czystej transformacji są ważnym sposobem współpracy z przemysłem i partnerami społecznymi w celu jak najskuteczniejszego jej wdrożenia. Pokazują one, że wszyscy nasi partnerzy są zaangażowani w realizację tego zadania i naszych ambitnych, kluczowych celów. W oparciu o ich wnioski Europa będzie nadal wspierać przemysł w budowaniu modelu biznesowego dostosowanego do gospodarki niskoemisyjnej.

Do tej pory odbyło się dziewięć dialogów na temat czystej transformacji. Przedstawiciele przemysłu i partnerzy społeczni potwierdzili swoje zdecydowane zaangażowanie w kształtowanie i wdrażanie Europejskiego Zielonego Ładu. Partnerzy społeczni podkreślili znaczenie zapewnienia sprawiedliwości społecznej transformacji, aby tworzyć wysokiej jakości miejsca pracy, a także potrzebę wzmocnionego zorganizowanego dialogu społecznego. Dialogi dotyczyły: wodoru, energochłonnych gałęzi przemysłu, czystych technologii, infrastruktury energetycznej, surowców krytycznych, biogospodarki opartej na lasach, miast, czystej mobilności i sektora stali. 

Wzmocnione podejście przemysłowe: Podstawowe założenia i najważniejsze elementy

W dzisiejszym komunikacie podkreślono szereg podstawowych założeń zidentyfikowanych w trakcie dialogów, które mogłyby wspierać wzmocnione podejście przemysłowe w celu realizacji Europejskiego Zielonego Ładu: skuteczne i uproszczone ramy regulacyjne umożliwiające przedsiębiorstwom przeprowadzenie transformacji; działanie w zakresie cen energii; nowoczesna infrastruktura; łatwiejszy dostęp do finansowania; i wzmocnienie jednolitego rynku w środowisku konkurencyjnym w skali światowej. Komisja będzie kontynuować współpracę z przemysłem i partnerami społecznymi w ramach dialogów na temat czystej transformacji i jest gotowa zaangażować się w dogłębną debatę z Radą i Parlamentem na temat kluczowych czynników, którymi należy się zająć.

• Realizacja w drodze skutecznego wdrażania i uproszczenia

UE opracowała ramy polityczne i regulacyjne, aby osiągnąć cele na 2030 r. i utrzymać Europę na drodze prowadzącej do celu polegającego na osiągnięciu do 2050 r. neutralności klimatycznej i gospodarki zrównoważonej. Te jasne ramy regulacyjne zapewniają stabilność i przewidywalność dla wszystkich zainteresowanych stron. W związku z tym, że uwaga obecnie przenosi się na wdrażanie, Komisja opracuje dalsze wytyczne, aby wesprzeć przemysł i państwa członkowskie w stosowaniu unijnych przepisów i będzie nadal koncentrować się na zmniejszaniu obciążeń. Komisja opublikuje również na specjalnej platformie zestaw kluczowych wskaźników służących monitorowaniu i mierzeniu postępów w transformacji ekologicznej, konkurencyjności gospodarki UE i transformacji społecznej. Komisja będzie nadal wspierać przemysł w organizacji szkoleń dla pracowników, aby nabyli oni umiejętności niezbędne do celów transformacji i będzie kontynuować współpracę z miastami oraz władzami regionalnymi i lokalnymi.

• Bogate zasoby czystej energii po przystępnej cenie

Państwa członkowskie powinny w pełni wykorzystywać zaktualizowane ramy prawne, w szczególności dyrektywę w sprawie energii odnawialnej, aby zapewnić przemysłowi i obywatelom korzyści płynące z przejścia na czystą gospodarkę. Uczestnicy dialogów podkreślili, że zabezpieczenie bogatych zasobów bezemisyjnej i niskoemisyjnej energii po przystępnej cenie jest kluczowym warunkiem przyspieszenia dekarbonizacji gospodarki UE i zachowania konkurencyjności europejskiego przemysłu, w szczególności sektorów energochłonnych. Niektóre sektory przemysłu i transportu zwróciły się o wprowadzenie dodatkowych innowacyjnych środków przejściowych, które zabezpieczałyby energię po niższych cenach, a jednocześnie gwarantowały producentom energii pewność dzięki długoterminowym umowom odbioru. Przemysł wezwał również do utworzenia klastrów przemysłowych, które połączą największe zakłady produkcyjne i ośrodki z bezemisyjnymi i niskoemisyjnymi instalacjami wytwórczymi, zakładami produkującymi paliwa wodorowe, odnawialne i niskoemisyjne lub infrastrukturą służącą do wychwytywania, składowania, transportu i utylizacji dwutlenku węgla. Uczestnicy dialogów wezwali państwa członkowskie do ponownego rozważenia poziomu podatków i opłat od energii, w tym energii elektrycznej. Komisja przypomina, że państwa członkowskie muszą podjąć środki w celu wyeliminowania dopłat do paliw kopalnych, zgodnie z niedawnymi konkluzjami Konferencji Stron i wnioskiem Komisji dotyczącym przeglądu dyrektywy w sprawie opodatkowania energii.

• Nowoczesna infrastruktura podstawą przemysłu

Konieczna jest ściślejsza koordynacja między Komisją, państwami członkowskimi, władzami lokalnymi i regionalnymi, operatorami sieci, podmiotami przemysłowymi, organami regulacyjnymi i instytucjami finansowymi w zakresie rozwoju infrastruktury na potrzeby przejścia na czystą energię. Komisja dostosuje istniejące formaty, aby zapewnić platformę regularnej i bezpośredniej współpracy ze wszystkimi kluczowymi podmiotami, ze szczególnym uwzględnieniem konkretnych projektów infrastruktury. Wymogi w zakresie odporności mające zastosowanie do zamówień publicznych i aukcji pomogą stworzyć popyt na sprzęt i komponenty wyprodukowane w UE, które spełniają wysokie standardy ustanowione na potrzeby rozwoju infrastruktury. Komisja rozważy wspieranie przemysłu w opracowywaniu standaryzacji zapotrzebowania na przewody, rurociągi i technologie niezbędne do rozwoju sieci energetycznej.

• Odblokowanie finansowania na potrzeby transformacji

Inwestycje sektora prywatnego nie zostały jeszcze w wystarczającym stopniu uruchomione, ale sektor prywatny będzie nadal odgrywał wiodącą rolę we wdrażaniu inwestycji w czystą transformację. Uczestnicy dialogów podkreślili również potrzebę zmniejszenia kosztów pozyskiwania kapitału, dywersyfikacji możliwości finansowania dla przedsiębiorstw, opracowania kolejnych innowacyjnych narzędzi finansowych oraz ułatwienia inwestycji transgranicznych. Aby zapewnić wyższą jakość inwestycji, potrzebny jest silny budżet UE i w tym kontekście Komisja wzywa do szybkich postępów zarówno w kwestii innowacyjnych sposobów wykorzystania funduszy publicznych do przyciągania inwestycji prywatnych, jak i proponowanych zasobów własnych ETS. Ogólnie rzecz biorąc, istnieje pilna potrzeba większej koordynacji finansowania na szczeblu UE, stworzenia korzyści skali, zwiększenia efektywnej alokacji zasobów i wykorzystania możliwości jednolitego rynku. Instytucje europejskie powinny wzmocnić swoje zaangażowanie we współpracę z podmiotami instytucjonalnymi w celu uruchomienia finansowania prywatnego; Komisja powinna wzmocnić polityczne zaangażowanie i dialog z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym (EBI), Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOR), międzynarodowymi instytucjami finansowymi i bankami prywatnymi. Wykorzystanie dodatkowych dochodów z unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji, platformy na rzecz technologii strategicznych dla Europy oraz systemów aukcji jako usługi, takich jak w ramach Europejskiego Banku Wodoru, to przykłady obiecujących narzędzi finansowania wprowadzonych na potrzeby transformacji. Uczestnicy dialogu zwrócili uwagę na poważną rozbieżność między znacznymi początkowymi kosztami inwestycji w rozwój infrastruktury a dostępnymi funduszami.

• Wzmocnienie jednolitego rynku w środowisku konkurencyjnym w skali światowej

Jednolity rynek jest największym atutem UE, ponieważ zapewnia skalę i promuje wysokie standardy również poza Europą. W oparciu o pozytywny wynik wspólnego zakupu gazu Komisja rozważy możliwość opracowania agregacji zapotrzebowania i wspólnych zakupów na inne towary strategiczne oraz zorganizowanie projektu pilotażowego dotyczącego wodoru oraz wspólnych zakupów surowców krytycznych. Komisja i państwa członkowskie powinny w pełni wykorzystywać instrumenty polityki przeciwko nieuczciwej konkurencji na świecie, aby zapewnić równe warunki działania na rynku wewnętrznym i światowym. Ważne jest również wdrożenie mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2 i wprowadzenie bardziej globalnego systemu ustalania opłat za emisję gazów cieplarnianych poprzez intensywniejsze działania dyplomatyczne.

Źródło: KE