Nowe wytyczne

Art. 101 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej („TFUE”) zasadniczo zakazuje ograniczających konkurencję porozumień między przedsiębiorstwami, przykładowo porozumień między konkurentami, które prowadzą do wyższych cen lub ograniczeń ilościowych. Jednakże art. 210a rozporządzenia 1308/2013 o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych („rozporządzenie o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych”) wyłącza z tego zakazu niektóre porozumienia ograniczające w sektorze rolnym, jeżeli są one niezbędne do osiągnięcia norm zrównoważonego rozwoju wykraczających poza obowiązkowe przepisy unijne lub krajowe.

Nowe wytyczne wyjaśniają, w jaki sposób podmioty działające w sektorze rolno-spożywczym mogą przygotować wspólne inicjatywy na rzecz zrównoważonego rozwoju zgodnie z art. 210a. Wytyczne te:

• definiują zakres wyłączenia. Wyłączenie dotyczy jedynie porozumień między poszczególnymi producentami rolnymi i porozumień między producentami rolnymi a innymi podmiotami w łańcuchu rolno-spożywczym, takimi jak przedsiębiorstwa dostarczające środki do produkcji, dystrybucji, transportu lub pakowania produktu. Oznacza to, że porozumienia zawierane bez udziału producentów rolnych nie mogą korzystać z wyłączenia. Porozumienia muszą ponadto zawsze odnosić się do produktów rolnych;
• definiują kwalifikujące się cele zrównoważonego rozwoju. W wytycznych doprecyzowano zakres celów zrównoważonego rozwoju, które można realizować w ramach porozumień. Cele te określono w art. 210a rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych i można je podzielić na trzy kategorie: (i) ochrona środowiska; (ii) ograniczenie stosowania pestycydów i oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe oraz (iii) zdrowie i dobrostan zwierząt. Oznacza to, że w zakres wyłączenia nie wchodzą porozumienia służące osiągnięciu celów zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego (np. sprawiedliwe wynagrodzenie dla rolników i pracowników gospodarstw rolnych);
• określają wymogi dotyczące norm zrównoważonego rozwoju. Aby skorzystać z wyłączenia, strony muszą uzgodnić przyjęcie normy zrównoważonego rozwoju, która będzie wyższa niż norma obowiązująca na mocy prawa unijnego lub krajowego, choćby w niewielkim stopniu. Porozumienia takie powinny być niezbędne do osiągnięcia normy zrównoważonego rozwoju.
• wyjaśniają, że porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju mogą obejmować każdy rodzaj ograniczenia konkurencji, pod warunkiem że ograniczenie to jest niezbędne do osiągnięcia normy zrównoważonego rozwoju. W wytycznych szczegółowo opisano, jak w praktyce ocenić, czy dane ograniczenie konkurencji jest niezbędne. Na przykład podmioty gospodarcze mogą uzgodnić płatności na rzecz producentów na pokrycie dodatkowych kosztów lub zachętę pieniężną dla producentów, by podjąć ryzyko przyjęcia normy. Wyłączenia towarów lub podmiotów z innych państw członkowskich nie uważa się co do zasady za niezbędne do osiągnięcia normy zrównoważonego rozwoju;
• określają zakres interwencji ex post organów ochrony konkurencji. W wytycznych wyjaśniono, że w przypadkach gdy realizacja porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju prowadzi między innymi do nierozsądnych cen detalicznych lub do wyeliminowania z rynku produktu, na który istnieje znaczny popyt konsumentów, organy ochrony konkurencji mogą interweniować i żądać wstrzymania lub zmiany porozumień w sprawie zrównoważonego rozwoju.

Wytyczne wejdą w życie po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Podmioty, które zawarły już porozumienia w sprawie zrównoważonego rozwoju, zachęca się do dostosowania ich do wytycznych Komisji. Operatorzy mogą od 8 grudnia 2023 r. zwracać się do Komisji o opinię co do zgodności z unijnymi regułami konkurencji.

Kontekst

W ramach reformy wspólnej polityki rolnej w latach 2023–2027 Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły w 2021 r. nowe wyłączenie z reguł konkurencji dotyczące produktów rolnych.

Nowe wyłączenie zawarto w rozporządzeniu 2021/2117 wprowadzającym art. 210a rozporządzenia o wspólnej organizacji rynków produktów rolnych. Przepis ten zezwala na zawieranie porozumień mających na celu osiągnięcie szeregu celów w zakresie zrównoważonego rozwoju przez stosowanie norm wyższych niż te, które są obowiązkowe na mocy prawa unijnego lub krajowego, pod warunkiem że wszelkie ograniczenia konkurencji wynikające z takich porozumień są niezbędne do osiągnięcia tych celów.

Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej zwróciły się do Komisji Europejskiej o wydanie wytycznych dotyczących stosowania tego wyłączenia.

28 lutego 2022 r. Komisja ogłosiła zaproszenie do zgłaszania uwag oraz konsultacje publiczne, w których zwróciła się do zainteresowanych stron o podzielenie się doświadczeniem w dziedzinie porozumień, których celem jest osiągnięcie celów zrównoważonego rozwoju w łańcuchu dostaw rolno-spożywczych. W styczniu 2023 r. Komisja opublikowała pierwszy projekt wytycznych do konsultacji, a w czerwcu 2023 r. zorganizowała konferencję, by omówić szczegóły głównych kwestii przedstawionych w konsultacjach.

Więcej informacji: KE