Zaproponowana strategia określa wspólne ramy służące osiągnięciu bezpieczeństwa gospodarczego poprzez promowanie unijnej bazy ekonomicznej i konkurencyjności, ochronę przed ryzykiem oraz nawiązywanie partnerstw z możliwie najszerszą grupą krajów w celu rozwiązywania wspólnych problemów i dbania o wspólne interesy. Środki dotyczące bezpieczeństwa gospodarczego będą określane zgodnie z podstawowymi zasadami proporcjonalności i precyzji.

Bardziej kompleksowe podejście do zarządzania ryzykiem

Zagrożenia stwarzane przez niektóre powiązania gospodarcze szybko zmieniają się w obecnym otoczeniu geopolitycznym i technologicznym oraz są coraz bardziej połączone z obawami dotyczącymi bezpieczeństwa. Dlatego UE musi opracować kompleksowe podejście do ogólnego identyfikowania i oceny ryzyka stwarzanego dla jej bezpieczeństwa gospodarczego oraz do zarządzania tym ryzykiem.

W strategii zaproponowano przeprowadzenie dogłębnej analizy ryzyka dotyczącego bezpieczeństwa gospodarczego w czterech obszarach:

• zagrożenia dla odporności łańcucha dostaw, w tym bezpieczeństwa energetycznego;
• zagrożenia dotyczące fizycznej infrastruktury krytycznej oraz dla jej cyberbezpieczeństwa;
• zagrożenia odnoszące się do bezpieczeństwa technologicznego i wycieków informacji technologicznych;
• zagrożenia dotyczące wykorzystania zależności gospodarczych jako broni lub odnoszące się do wymuszenia ekonomicznego.

W strategii wskazano metodykę dotyczącą oceny ryzyka. Ocena ta powinna zostać przeprowadzona przez Komisję i państwa członkowskie we współpracy, w stosownych przypadkach, z wysokim przedstawicielem oraz po konsultacjach z sektorem prywatnym. Należy ją postrzegać jako proces dynamiczny i ciągły.

W strategii określono także sposoby minimalizacji zidentyfikowanych zagrożeń w ramach podejścia opartego na trzech elementach:

• promowanie unijnej konkurencyjności poprzez wzmacnianie jednolitego rynku, wspieranie silnej i odpornej gospodarki, inwestowanie w umiejętności i wspieranie unijnych badań oraz bazy technologicznej i przemysłowej;
• ochrona bezpieczeństwa gospodarczego UE poprzez stosowanie różnych istniejących rodzajów polityki i środków oraz opracowywanie nowych działań w celu zaradzenia ewentualnym brakom. Powyższe kroki mają być realizowane w sposób proporcjonalny i precyzyjny, który ogranicza wszelkie negatywne skutki uboczne dla gospodarki europejskiej i globalnej;
• nawiązywanie najszerszych możliwych partnerstw w celu wzmocnienia bezpieczeństwa gospodarczego, w tym pogłębianie i finalizacja umów handlowych, wzmacnianie innych partnerstw, konsolidacja międzynarodowego porządku gospodarczego opierającego się na zasadach i instytucjach wielostronnych, takich jak Światowa Organizacja Handlu, oraz inwestowanie w zrównoważony rozwój poprzez Global Gateway.

Co dalej?

Komunikat stanowi podstawę dla strategicznych dyskusji z państwami członkowskimi UE oraz Parlamentem Europejskim w celu opracowania kompleksowego podejścia do ochrony unijnego bezpieczeństwa gospodarczego. Rada Europejska rozpatrzy strategię na jej posiedzeniu 29-30 czerwca 2023 r.

W komunikacie określono następujące nowe działania:

• opracowanie z państwami członkowskimi ram dotyczących oceny ryzyka wpływającego na bezpieczeństwo gospodarcze UE. Obejmuje to ustanowienie wykazu technologii, które są krytyczne dla bezpieczeństwa gospodarczego oraz ocenę związanego z nimi ryzyka w celu opracowania odpowiednich środków ograniczających ryzyko;
• podjęcie usystematyzowanego dialogu z sektorem prywatnym w celu wypracowania wspólnego rozumienia bezpieczeństwa gospodarczego oraz zachęcania tego sektora do stosowania należytej staranności i zarządzania ryzykiem w świetle obaw związanych z bezpieczeństwem gospodarczym;
• dalsze wspieranie suwerenności technologicznej UE i odporności łańcuchów wartości UE, w tym przez opracowanie technologii krytycznych w ramach Platformy na rzecz technologii strategicznych dla Europy (STEP);
• przegląd rozporządzenia w sprawie monitorowania bezpośrednich inwestycji zagranicznych;
• poszukiwanie możliwości zapewnienia odpowiedniego ukierunkowanego wsparcia dla badań i rozwoju technologii podwójnego zastosowania;
• pełne wykonanie unijnego rozporządzenia dotyczącego kontroli wywozu produktów podwójnego zastosowania oraz przedstawienie wniosku w celu zapewnienia jego skuteczności i efektywności;
• zbadanie wraz z państwami członkowskimi rodzajów zagrożeń dla bezpieczeństwa, które mogą wynikać z inwestycji zagranicznych oraz zaproponowanie na tej podstawie inicjatywy do końca tego roku;
• zaproponowanie środków w celu poprawy bezpieczeństwa badań. Środki te mają zapewnić systematyczne i rygorystyczne egzekwowanie istniejących narzędzi oraz wskazywać braki i sposoby zaradzenia im;
• zbadanie ukierunkowanego zastosowania instrumentów wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa (WPZiB) w celu wzmocnienia bezpieczeństwa gospodarczego UE, w tym zestawu narzędzi dla dyplomacji hybrydowej i cyfrowej oraz narzędzi dotyczących zagranicznych manipulacji informacjami i ingerencji w informacje;
• nakazanie pojedynczej komórce analiz wywiadowczych (SIAC) prowadzenia prac służących w szczególności wykrywaniu możliwych zagrożeń dla bezpieczeństwa gospodarczego UE;
• zapewnienie pełnej integracji ochrony i promowania bezpieczeństwa gospodarczego UE z działaniami zewnętrznymi Unii Europejskiej oraz zintensyfikowanie współpracy z państwami trzecimi w kwestiach bezpieczeństwa gospodarczego.

Kontekst

Od samego początku otwarty handel oparty na zasadach kształtował UE i przynosił jej korzyści. Jednocześnie rosnące napięcia geopolityczne oraz większa konkurencja geostrategiczna i geogospodarcza, a także wstrząsy, takie jak pandemia COVID-19 i rosyjska wojna napastnicza przeciwko Ukrainie, uwypukliły ryzyko nieodłącznie związane z niektórymi zależnościami gospodarczymi. Takie zagrożenia – o ile nie są odpowiednio zarządzane – mogą stanowić wyzwanie dla funkcjonowania naszych społeczeństw, naszych gospodarek, naszych interesów strategicznych i naszej zdolności do działania. Kompleksowa strategia – obejmująca wspólne działania w ramach polityki wewnętrznej i zewnętrznej oraz spójny zestaw środków na szczeblu UE i państw członkowskich – ma zasadnicze znaczenie dla oceny ryzyka i zarządzania nim przez UE, przy jednoczesnym utrzymaniu otwartości i zaangażowania międzynarodowego.

Dodatkowe informacje: KE