Akt wzmocni odporność i konkurencyjność produkcji technologii neutralnej emisyjnie w UE oraz sprawi, że nasz system energetyczny stanie się bezpieczniejszy i bardziej zrównoważony. Akt stworzy lepsze warunki do tworzenia neutralnych emisyjnie projektów w Europie i przyciągnie inwestycje, tak aby do 2030 r. przyjąć podejście zakładające ogólne strategiczne zdolności produkcyjne w zakresie technologii neutralnych emisyjnie lub osiągnąć co najmniej 40 proc. potrzeb Unii w zakresie ich wdrażania. Przyspieszy to postępy w realizacji celów UE w zakresie klimatu i energii na 2030 r. oraz przejścia na neutralność klimatyczną, przy jednoczesnym zwiększeniu konkurencyjności przemysłu UE, tworzeniu wysokiej jakości miejsc pracy i wspieraniu wysiłków UE na rzecz niezależności energetycznej.

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen oświadczyła: Potrzebujemy otoczenia regulacyjnego, które umożliwi nam przyspieszenie przejścia na czystą energię.   Taki właśnie jest cel aktu UE w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie. Stworzy on najlepsze warunki dla tych sektorów, które mają kluczowe znaczenie dla osiągnięcia neutralności emisyjnej do 2050 r.: technologii takich jak turbiny wiatrowe, pompy ciepła, panele słoneczne, wodór odnawialny oraz składowanie CO2. Popyt na nie rośnie w Europie i na świecie. Dlatego podejmujemy teraz działania, abyśmy mogli zaspokoić ten popyt w większym stopniu dzięki europejskiej podaży. 

Wraz z wnioskiem dotyczącym europejskiego aktu w sprawie surowców krytycznych i reformą struktury rynku energii elektrycznej w akcie UE w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie określono jasne ramy europejskie mające na celu zmniejszenie zależności UE od wysoce skoncentrowanego importu. Opierając się na wnioskach wyciągniętych z pandemii COVID-19 i kryzysu energetycznego wywołanego inwazją Rosji na Ukrainę, pomoże on zwiększyć odporność europejskich łańcuchów dostaw czystej energii.

Proponowane przepisy dotyczą technologii, które w znacznym stopniu przyczynią się do obniżenia emisyjności. Należą do nich: energia fotowoltaiczna i energia słoneczna termiczna, lądowa energia wiatrowa i energia z morskich źródeł odnawialnych, baterie i instalacje magazynowe, pompy ciepła i energia geotermalna, elektrolizery i ogniwa paliwowe, biogaz/biometan, wychwytywanie, składowanie i utylizacja dwutlenku węgla oraz technologie sieciowe, zrównoważone paliwa alternatywne, zaawansowane technologie wytwarzania energii z procesów jądrowych z minimalnymi odpadami z cyklu paliwowego, małe reaktory modułowe i powiązane paliwa najwyższej klasy. Strategiczne technologie neutralne emisyjnie określone w załączniku do rozporządzenia otrzymają szczególne wsparcie i podlegają 40-procentowemu wskaźnikowi referencyjnemu produkcji krajowej.

Kluczowe działania stymulujące inwestycje w neutralną emisyjnie produkcję

Akt UE w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie opiera się na następujących filarach.

• Określenie warunków podstawowych: akt poprawi warunki inwestowania w technologie neutralne emisyjnie poprzez poprawę informacji, zmniejszenie obciążeń administracyjnych związanych z realizacją projektów oraz uproszczenie procesów wydawania pozwoleń. Ponadto w akcie proponuje się nadanie priorytetu strategicznym projektom neutralnym emisyjnie, które uznaje się za niezbędne do wzmocnienia odporności i konkurencyjności przemysłu UE, w tym miejscom, w których można bezpiecznie składować wychwycone emisje CO2. Projekty te będą mogły korzystać z krótszych terminów wydawania zezwoleń i usprawnionych procedur.
• Przyspieszenie wychwytywania CO2: w akcie określono cel UE polegający na osiągnięciu do 2030 r. rocznej mocy zatłaczania 50 mln ton do strategicznych składowisk CO2 w UE, przy proporcjonalnym wkładzie ze strony unijnych producentów ropy naftowej i gazu. Usunie to główną barierę dla rozwoju wychwytywania i składowania CO2 jako ekonomicznie opłacalnego rozwiązania klimatycznego, w szczególności dla sektorów, w których trudno jest zmniejszyć zużycie energii.
• Ułatwienie dostępu do rynków:  aby zwiększyć dywersyfikację dostaw technologii neutralnej emisyjnie, akt nakłada na organy publiczne obowiązek uwzględnienia kryteriów zrównoważonego rozwoju i odporności w odniesieniu do technologii neutralnych emisyjnie w zamówieniach publicznych lub aukcjach.
• Podnoszenie umiejętności: akt wprowadza nowe środki mające na celu zapewnienie wykwalifikowanej siły roboczej wspierającej produkcję technologii neutralnych emisyjnie w UE, w tym utworzenie akademii przemysłu neutralnego emisyjnie, przy wsparciu i nadzorze ze strony Platformy Europy Neutralnej Emisyjnie. Przyczynią się one do tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy w tych kluczowych sektorach.
• Wspieranie innowacji: akt ten umożliwia państwom członkowskim tworzenie piaskownic regulacyjnych w celu testowania innowacyjnych technologii neutralnych emisyjnie i stymulowania innowacji w elastycznych warunkach regulacyjnych.
• Platforma Europy Neutralnej Emisyjnie będzie wspierać Komisję i państwa członkowskie w koordynowaniu działań i wymianie informacji, w tym dotyczących partnerstw przemysłowych na rzecz neutralności emisyjnej. Komisja i państwa członkowskie będą również współpracować w celu zapewnienia dostępności danych w celu monitorowania postępów w realizacji celów aktu w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie. Platforma Europy Neutralnej Emisyjnie będzie wspierać inwestycje poprzez określenie potrzeb finansowych, wąskich gardeł i najlepszych praktyk w odniesieniu do projektów w całej UE. Będzie również sprzyjać kontaktom między europejskimi sektorami neutralnymi emisyjnie, wykorzystując w szczególności istniejące sojusze przemysłowe.

W celu dalszego wspierania wykorzystania wodoru odnawialnego w UE, a także importu od partnerów międzynarodowych, Komisja przedstawia dziś również swoje pomysły dotyczące projektu i funkcji Europejskiego Banku Wodoru. Jest to wyraźny sygnał, że Europa jest miejscem produkcji wodoru.

Jak zapowiedziano w planie przemysłowym Zielonego Ładu, jesienią 2023 r. w ramach funduszu innowacyjnego uruchomione zostaną pierwsze aukcje pilotażowe dotyczące produkcji wodoru odnawialnego. Wybrane projekty otrzymają dotację w formie stałej premii za kilogram wyprodukowanego wodoru na okres maksymalnie 10 lat eksploatacji. Zwiększy to rentowność projektów i obniży ogólne koszty kapitałowe. Unijna platforma aukcyjna może również oferować państwom członkowskim aukcje jako usługę, co także ułatwi produkcję wodoru w Europie. Komisja dalej bada, w jaki sposób zaprojektować międzynarodowy wymiar Europejskiego Banku Wodoru, aby zachęcić do importu wodoru odnawialnego. Wszystkie elementy Europejskiego Banku Wodoru powinny zacząć funkcjonować przed końcem roku.

Co dalej?

Proponowane rozporządzenie przed przyjęciem i wejściem w życie musi teraz zostać omówione i uzgodnione przez Parlament Europejski i Radę Unii Europejskiej.

Kontekst

Europejski Zielony Ład, przedstawiony przez Komisję 11 grudnia 2019 r., ma sprawić, że do 2050 r. Europa stanie się pierwszym kontynentem, który osiągnie neutralność klimatyczną. Zobowiązanie UE do osiągnięcia neutralności klimatycznej i cel pośredni, jakim jest ograniczenie emisji gazów cieplarnianych netto o co najmniej 55 proc. do 2030 r. w stosunku do poziomów z 1990 r., stają się prawnie wiążące na mocy Europejskiego prawa o klimacie.

Pakiet ustawodawczy mający na celu realizację Europejskiego Zielonego Ładu stanowi plan zdecydowanego wprowadzenia europejskiej gospodarki na ścieżkę realizacji jej ambicji klimatycznych, a plan REPowerEU przyspiesza odejście od importowanych rosyjskich paliw kopalnych. Wraz z Planem działania dotyczącym gospodarki o obiegu zamkniętym instrumenty te tworzą ramy transformacji przemysłu UE na miarę epoki neutralności emisyjnej.

1 lutego przedstawiono plan przemysłowy Zielonego Ładu, aby pobudzić przemysł neutralny emisyjnie i zapewnić terminową realizację celów Europejskiego Zielonego Ładu. W planie określono, w jaki sposób UE zwiększy swoją przewagę konkurencyjną dzięki inwestycjom w czyste technologie i będzie nadal odgrywać wiodącą rolę na drodze do neutralności klimatycznej. Plan ten stanowi odpowiedź na skierowane do Komisji wezwanie Rady Europejskiej, by przedstawiła wnioski mające na celu uruchomienie wszystkich odpowiednich narzędzi krajowych i unijnych oraz poprawę warunków ramowych dla inwestycji, z myślą o zapewnieniu odporności i konkurencyjności UE. Pierwszy filar planu ma na celu stworzenie przewidywalnego i uproszczonego otoczenia regulacyjnego dla neutralnych emisyjnie sektorów przemysłu. W tym celu, oprócz aktu UE w sprawie przemysłu neutralnego emisyjnie, Komisja przedstawia europejski akt w sprawie surowców krytycznych w celu zapewnienia zrównoważonego i konkurencyjnego łańcucha wartości surowców krytycznych w Europie oraz reformę struktury rynku energii elektrycznej, która umożliwi konsumentom czerpanie korzyści z niskich kosztów produkcji energii ze źródeł odnawialnych.

Więcej informacji: KE