Wyzwania te wymagają skoordynowanych działań w celu zapewnienia odpowiednich i przystępnych cenowo dostaw energii, stabilności gospodarczej i finansowej oraz ochrony gospodarstw domowych i przedsiębiorstw znajdujących się w trudnej sytuacji, przy jednoczesnym zachowaniu stabilności finansów publicznych. Jednocześnie potrzebne są szybkie działania w celu pobudzenia potencjalnego wzrostu gospodarczego i tworzenia wysokiej jakości miejsc pracy oraz realizacji zielonej i cyfrowej transformacji. Koordynacja polityki gospodarczej w ramach europejskiego semestru pomoże państwom członkowskim w osiągnięciu tych celów poprzez określenie priorytetów i dostarczenie jasnych i dobrze skoordynowanych wytycznych politycznych na nadchodzący rok.

Roczna analiza zrównoważonego wzrostu gospodarczego

Tegoroczna roczna analiza zrównoważonego wzrostu gospodarczego przedstawia ambitny program na rzecz dalszego wzmocnienia skoordynowanych reakcji politycznych UE w celu złagodzenia negatywnych skutków skoku cen energii w perspektywie krótkoterminowej. Jednocześnie kluczowe znaczenie ma dalsze zwiększanie odporności społecznej i gospodarczej oraz wspieranie zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu w perspektywie średnioterminowej, przy utrzymaniu elastyczności w stawianiu czoła nowym wyzwaniom. Podejście to jest zgodne z celami ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju, które stanowią integralną część europejskiego semestru.

Cztery priorytety w ramach europejskiego semestru pozostają następujące: promowanie zrównoważenia środowiskowego, wydajność, sprawiedliwość i stabilność makroekonomiczna, w celu wspierania konkurencyjnej zrównoważoności.

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności, którego budżet wynosi 723,8 mld euro w formie dotacji i pożyczek, nadal zapewnia stały strumień inwestycji w europejskie przedsiębiorstwa, infrastrukturę i umiejętności oraz wspiera ambitny program reform do 2026 r. Zgodnie ze stanem na dzień dzisiejszy Komisja zatwierdziła 26 krajowych planów odbudowy i zwiększania odporności; wszystkie z nich zostały zatwierdzone przez Radę. Jak dotąd płatności dokonane w ramach instrumentu wyniosły ponad 135 mld euro.

REPowerEU, plan UE dotyczący szybkiego uniezależnienia UE od rosyjskich paliw kopalnych, uruchomi dodatkowe zasoby w celu zwiększenia odporności systemów energetycznych UE i zapobiegania ubóstwu energetycznemu dzięki ukierunkowanym inwestycjom i reformom.

Opinie w sprawie projektów planów budżetowych państw członkowskich strefy euro

Komisja oceniła zgodność projektów planów budżetowych na 2023 r. z zaleceniami Rady z lipca 2022 r. Uwzględniają one dalsze stosowanie w 2023 r. ogólnej klauzuli wyjścia paktu stabilności i wzrostu.

Zgodnie z zaleceniami fiskalnymi na 2023 r. państwa członkowskie o niskim i średnim zadłużeniu powinny zapewnić, aby wzrost bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych był zgodny z ogólnie neutralnym kursem polityki. Państwom członkowskim o wysokim zadłużeniu zalecono zapewnienie ostrożnej polityki fiskalnej, w szczególności poprzez ograniczenie wzrostu bieżących wydatków pierwotnych finansowanych ze środków krajowych do poziomu poniżej średniookresowego wzrostu produktu potencjalnego.

Komisja wzywa Belgię, Portugalię, Austrię, Litwę, Niemcy, Estonię, Luksemburg, Holandię, Słowenię i Słowację do wprowadzenia niezbędnych środków w ramach krajowej procedury budżetowej w celu zapewnienia pełnej zgodności ich budżetów na 2023 r. z zaleceniami Rady.

Biorąc pod uwagę, że Chorwacja przystąpi do strefy euro 1 stycznia 2023 r., Komisja z zadowoleniem przyjmuje jej decyzję o przedstawieniu po raz pierwszy projektu planu budżetowego.

Zalecenie dla strefy euro

W zaleceniu tym przedstawiono dostosowane do potrzeb porady dla państw członkowskich strefy euro na lata 2023–2024 dotyczące kwestii, które mają wpływ na funkcjonowanie strefy euro jako całości.

Państwa członkowskie strefy euro powinny:

• w dalszym ciągu koordynować polityki fiskalne w celu wsparcia terminowego przywrócenia inflacji do średniookresowego docelowego poziomu Europejskiego Banku Centralnego wynoszącego 2 proc.;
• utrzymywać wysoki poziom inwestycji publicznych w celu zwiększenia odporności społecznej i gospodarczej oraz wsparcia zielonej i cyfrowej transformacji;
• zapewnić, aby wsparcie udzielane gospodarstwom domowym i przedsiębiorstwom, które znalazły się w trudnej sytuacji finansowej z powodu kryzysu energetycznego, było racjonalne pod względem kosztów, tymczasowe i ukierunkowane na te gospodarstwa i przedsiębiorstwa znajdujące się w trudnej sytuacji, w szczególności MŚP. W związku z tym w zaleceniu proponuje się ustanowienie dwupoziomowego modelu ustalania cen energii, zapewniającego zachęty do oszczędzania energii i zastępującego szeroko zakrojone środki cenowe. W ramach tego systemu konsumenci znajdujący się w niekorzystnej sytuacji mogliby czerpać korzyści z cen regulowanych;
• wspierać dynamikę płac, która chroni siłę nabywczą pracowników, a jednocześnie ogranicza efekty drugiej rundy w odniesieniu do inflacji. Państwa powinny w razie potrzeby rozwijać i dostosowywać system wsparcia społecznego;

• w dalszym ciągu usprawniać aktywne polityki w zakresie rynku pracy i odnieść się do problemu niedoboru wykwalifikowanej siły roboczej;
• zapewnić skuteczne zaangażowanie partnerów społecznych w kształtowanie polityki i wzmocnić dialog społeczny;

• dalej poprawiać otoczenie biznesowe i zachowywać stabilność makrofinansową.

Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania

Sprawozdanie przedkładane w ramach mechanizmu ostrzegania jest analizą służącą wykryciu ryzyka potencjalnych zakłóceń równowagi makroekonomicznej. Wskazano w nim państwa członkowskie, w przypadku których potrzebne są szczegółowe oceny sytuacji, aby ocenić, czy występują w nich zakłócenia równowagi wymagające podjęcia działań politycznych.

W tegorocznym sprawozdaniu przedkładanym w ramach mechanizmu ostrzegania stwierdzono, że szczegółowe oceny sytuacji są uzasadnione w przypadku 17 państw członkowskich: Cypru, Francji, Niemiec, Grecji, Włoch, Holandii, Portugalii, Rumunii, Hiszpanii i Szwecji (które były objęte szczegółową oceną sytuacji w poprzednim rocznym cyklu nadzoru w ramach procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej), a także Czech, Estonii, Węgier, Łotwy, Litwy, Luksemburga i Słowacji (które nie były objęte szczegółową oceną sytuacji w latach 2021–2022).

Wniosek dotyczący wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu

We wniosku dotyczącym wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu potwierdzono, że unijny rynek pracy w pełni powrócił do normalnego stanu po pandemii COVID-19, wykazując dobre wyniki i przewyższając, od trzeciego kwartału 2021 r., poziomy zatrudnienia sprzed pandemii. Pomimo silnego wzrostu, młodzi ludzie, kobiety i grupy szczególnie wrażliwe, takie jak osoby niepełnosprawne lub pochodzące ze środowisk migracyjnych, potrzebują dalszego wsparcia, aby wejść na rynek pracy. Należy wzmocnić polityki pomagające pracownikom w zdobywaniu umiejętności, na które istnieje zapotrzebowanie, aby ograniczyć ryzyko wysokiego niedoboru siły roboczej i niedoboru kwalifikacji oraz wspierać zmianę zatrudnienia na zmieniających się rynkach pracy, zwłaszcza w kontekście zielonej i cyfrowej transformacji. Promowanie sprawiedliwych przepływów na rynku pracy jest ważne dla osiągnięcia głównych celów UE na 2030 r. w zakresie zatrudnienia i umiejętności, które są włączone do wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu.

Trwające od 2021 r. podwyżki cen, przyspieszone przez rosyjską wojnę napastniczą przeciwko Ukrainie, wywarły presję zarówno na gospodarkę UE, jak i na gospodarstwa domowe. Wzrost realnego PKB spowolnił wiosną 2022 r., a dochody gospodarstw domowych w ujęciu realnym spadły po raz pierwszy od czasu pandemii COVID-19. W tym kontekście rokowania zbiorowe oraz sprawiedliwe i adekwatne minimalne wynagrodzenia są potężnymi narzędziami pozwalającymi utrzymać siłę nabywczą wynagrodzeń przy jednoczesnym promowaniu zatrudnienia. W tym celu należy podjąć działania mające na celu poprawę zakresu i adekwatności ochrony dochodu minimalnego. Przyczyni się to również do realizacji głównych celów UE na 2030 r. w zakresie zatrudnienia i ograniczania ubóstwa.

Sprawozdania z nadzoru po zakończeniu programu

W ramach nadzoru po zakończeniu programu ocenia się zdolność do spłaty państw członkowskich, które skorzystały z programów pomocy finansowej. W sprawozdaniach z nadzoru po zakończeniu programu dotyczących Irlandii, Grecji, Hiszpanii, Cypru i Portugalii stwierdzono, że wszystkie pięć państw członkowskich zachowuje zdolność do spłaty swojego zadłużenia.

Dzisiejsze sprawozdanie z nadzoru po zakończeniu programu dotyczące Grecji jest pierwszym sprawozdaniem przygotowanym dla tego kraju po dezaktywacji ram wzmocnionego nadzoru w sierpniu 2022 r. W sprawozdaniu stwierdzono, że Grecja podjęła niezbędne działania w celu wypełnienia swoich zobowiązań pomimo trudnych okoliczności spowodowanych rosyjską wojną napastniczą przeciwko Ukrainie. Sprawozdanie to może posłużyć Eurogrupie za podstawę do podjęcia decyzji w sprawie uruchomienia ostatniej transzy warunkowych (tj. uzależnionych od prowadzenia odpowiedniej polityki) środków okołozadłużeniowych uzgodnionych w czerwcu 2018 r.

Dalsze kroki

Komisja zwraca się do Eurogrupy i Rady o omówienie prezentowanych dzisiaj dokumentów i przyjęcie zaproponowanych wytycznych. Komisja liczy również na nawiązanie konstruktywnego dialogu z Parlamentem Europejskim na temat treści tego pakietu oraz w odniesieniu do każdego kolejnego etapu cyklu europejskiego semestru.

Kontekst

Europejski semestr zapewnia ramy koordynacji polityki gospodarczej i polityki zatrudnienia państw członkowskich. Od czasu jego uruchomienia w 2011 r. stał się on ugruntowanym forum dyskusji na temat wyzwań związanych z polityką fiskalną i gospodarczą, a także polityką zatrudnienia w krajach UE w ramach wspólnego rocznego harmonogramu. W dalszym ciągu odgrywa on tę rolę na etapie odbudowy oraz w przyspieszaniu zielonej i cyfrowej transformacji.

Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności jest centralnym elementem NextGenerationEU, który obejmuje pożyczki i dotacje w wysokości 723,8 mld euro na wsparcie reform i inwestycji realizowanych przez państwa UE. Jego zadaniem jest złagodzenie gospodarczych i społecznych skutków pandemii koronawirusa oraz zapewnienie, by europejskie gospodarki i społeczeństwa były bardziej zrównoważone, odporne i lepiej przygotowane na wyzwania i możliwości związane z zieloną i cyfrową transformacją.

Dodatkowe informacje: KE