Stanowisko PFPŻ ZP ws. nowelizacji opłaty cukrowej
W związku z przekazaniem do konsultacji publicznych projektu ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw, PFPŻ ZP przekazała uwagi do ww. projektu ustawy w części dotyczącej tzw. „opłaty cukrowej”.

Przedkładając komentarze do projektu ustawy PFPŻ ZP zwróciła również uwagę na poniższe skutki proponowanych przepisów i zaproponowała określone korekty. Jednocześnie, biorąc pod uwagę aktualną sytuację gospodarczą, PFPŻ ZP zawnioskowała o rozważenie przez Ministerstwo obniżenia całości opłaty.

 

1. Niekorzystny wpływ na działalność dobroczynną przedsiębiorców

Projektowana ustawa, w zmienianym art. 12a ust. 2 ustawy o zdrowiu publicznym, wskazuje, że przez – zasadniczo podlegające opłacie – wprowadzenie na rynek krajowy napojów będzie rozumiane także dokonywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, przez podmiot zobowiązany do zapłaty opłaty, takich czynności jak przekazanie nieodpłatne napojów.

Takie sformułowanie doprowadzi do sytuacji, w której każde przekazanie przez producenta, nabywcy lub importera napojów – z wyłączeniem tych wskazanych w art. 12b ust. 2 ustawy o zdrowiu publicznym – będzie objęte opłatą. Dotyczyć to będzie także przypadków, w których podmioty zobowiązane do zapłaty opłaty będą przekazywać napoje na cele charytatywne na rzecz organizacji pożytku publicznego. Pozostawienie zapisu w takim kształcie wpłynie niekorzystnie na działalność dobroczynną przedsiębiorców, bo stanie się nieopłacalne. Sektor spożywczy, w tym także branża napojowa, podejmuje szereg działań wspierających organizacje pożytku publicznego, poprzez m.in. nieodpłatne przekazywanie napojów. Trend ten nasilił się zwłaszcza w obliczu trwającej na terytorium Ukrainy wojny i wsparcia obywateli Ukrainy przebywających w Polsce przez polskich przedsiębiorców.

Zaproponowany przepis uniemożliwia również nieodpłatne przekazywanie napojów dla pracowników producenta. W szeregu sytuacji prawo przewiduje korzyści dla pracowników (przywileje górników, kolejarzy, pracowników różnych instytucji), tutaj nawet taka możliwość zostaje odebrana producentom napojów.

Ponadto przekazanie próbek towarów (tj. najmniejsza dostępna ilość towaru zachowująca cechy egzemplarz towaru, które pozwala na ocenę cech i właściwości towaru w jego końcowej postaci) w takim brzmieniu przepisu będzie również objęta opłatą, podczas gdy inne obciążenia podatkowe np. VAT nie obejmują takich wydań.

Proponowane zmiany:

PFPŻ ZP postuluje usunięcie proponowanego pkt b „przekazania nieodpłatnego napojów”. Ponadto przy użytych w projekcie sformułowaniach, należałoby doprecyzować, iż „w okresie przydatności do spożycia napojów”. Obecnie proponowane brzmienie definicji nie prowadzi do wyłączenia przekazań związanych chociażby z utylizacją napojów.

Alternatywnie, PFPŻ ZP wnosi o doprecyzowanie przedmiotowego przepisu poprzez nadanie mu brzmienia: „„b) przekazania nieodpłatnego napojów, z wyłączeniem przekazania nieodpłatnego napojów na rzecz organizacji pożytku publicznego lub realizujących cele pożytku publicznego w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez tę organizację,”.

 

2. Projekt nowelizacji ustawy wprowadza opodatkowanie soków, nektarów i napojów zawierających co najmniej 20% soku owocowego lub warzywnego, do których nie dodano cukru

 

Obecnie obowiązujące przepisy ustawy o zdrowiu publicznym obciążają opłatą wyłącznie napoje z dodatkiem cukru, kofeiny lub tauryny, natomiast proponowana przez autorów projektu zmiana prowadzi do opodatkowania napojów bez dodatku cukru, kofeiny, czy tauryny, co jest sprzeczne z założeniami pierwotnej regulacji i wychodzi poza deklarowany w uzasadnieniu projektu cel doprecyzowania i wyjaśnienia istniejących wątpliwości.

W szczególności, proponowane przez projektodawcę zmiany w definicji  napoju (art. 12b ust. 1 zmienianej ustawy o zdrowiu publicznym) oraz w zakresie zwolnień od opłaty (art. 12b ust. 2 pkt 5 ww. ustawy) spowodują opodatkowanie soków, nektarów i innych napojów zawierających co najmniej 20% soku owocowego lub warzywnego, do których nie dodano cukru.

Wynika to z wykreślenia w zmienionej definicji napoju (art. 12b ust 1 zmienianej ustawy o zdrowiu publicznym) słów „z wyłączeniem substancji występujących w nich naturalnie”. Powyższa zmiana pozostaje w związku z proponowanym brzmieniem przepisu art. 12b ust. 2 pkt 5 zmienianej ustawy, zgodnie z którym opłacie nie podlegają  „napoje, w których udział masowy soku owocowego, warzywnego, warzywno-owocowego, lub owocowo-warzywnego wynosi:

a) nie mniej niż 20% składu surowcowego i zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5g w przeliczeniu na 100 ml napoju oraz nie dodano do nich kofeiny lub tauryny,

b) 100% składu surowcowego oraz nie zawierają dodatków, o których mowa w art. 12a ust. 1”.

W razie przyjęcia proponowanej przez Rząd nowelizacji, nie tylko napoje owocowe z minimum 20% soku w składzie i niezawierające dodatku cukru zostaną objętej opłatą, ale również mogą zostać objęte opłatą soki owocowe, warzywne, warzywno-owocowe i owocowo-warzywne, o ile w ich składzie znajdą się inne niż cukry dodatki, dozwolone dla soków, takie jak witaminy i substancje mineralne.

Powyższe zmiany wychodzą radykalnie poza główny cel nowelizacji, jakim jest, zgodnie z uzasadnieniem projektu ustawy, „uproszczenie poboru opłaty od środków spożywczych oraz wyeliminowanie zidentyfikowanych ograniczeń i wątpliwości interpretacyjnych”, gdyż prowadzą do radykalnego rozszerzenia podatku na nowe grupy produktowe, dotychczas nieopodatkowane, co jest niezgodne z celami pierwotnej regulacji oraz godzi w interesy polskiego przetwórstwa rolno-spożywczego i jego rolniczego zaplecza surowcowego.

Należy mieć na uwadze, że u podstaw wprowadzenia zwolnień od opłaty dla napojów ze znaczną zawartością soku owocowego lub warzywnego stały zarówno względy dietetyczne i zdrowotne, jak i troska o polski przemysł przetwórczy i rolnictwo produkujące surowce na jego potrzeby.

 

Podstawowym składnikiem soków i innych napojów owocowych i owocowo-warzywnych są soki z polskich jabłek i innych owoców, a także soki marchwiowe z krajowych plantacji. Wprowadzone dodatkowe opodatkowanie soków, nektarów i napojów negatywnie odbije się na skupie surowca. Działanie takie  zniechęca również do dokonywanej przez producentów napojów reformulacji składu poprzez ograniczenie dodawania cukru, co jest możliwe między innymi dzięki większemu udziałowi soków w składzie produktu.

 

Celem przepisów dotyczących opłaty cukrowej było opodatkowanie napojów dosładzanych cukrem (z dodatkiem cukrów). Witaminy, minerały, czy inne niż cukry, kofeina lub tauryna substancje  dodawane do soków, czy napojów, zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie powinny powodować obciążenia produktu opłatą cukrową, zwłaszcza, że ww. dodatki służą wzbogaceniu produktu o dodatkowe walory zdrowotne. Dlatego też nieuzasadnione jest przyznanie zwolnienia wyłącznie produktom, których 100% składu surowcowego stanowi sok owocowy, warzywny, owocowo-warzywny lub warzywno-owocowy.

 

Należy też wskazać, że proponowana definicja napoju, w wyniku wykreślenia w art. 12b ust. 1 zmienianej ustawy słów „z wyjątkiem substancji występujących w nim naturalnie” stoi w sprzeczności z art. 12a ust. 1 tejże ustawy, zgodnie z którym podlega opłacie wprowadzanie na rynek krajowy napojów z dodatkiem cukrów będących monosacharydami lub disacharydami oraz środków spożywczych zawierających te substancje oraz substancji słodzących, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. Biorąc pod uwagę powyższą definicję oraz, w ramach wykładni systemowej, definicję żywności bez dodatku cukrów, wynikającą zarówno z  załącznika do rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) nr 1924/2006  w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności, jak i art. 3 ust. 2 lit. e) rozporządzenia Parlamentu i Rady (WE) nr 1333/2008 w sprawie dodatków do żywności, produkty z dodatkiem cukrów to takie napoje, do których dodano cukry (monosacharydy lub disacharydy) celem dosłodzenia. Tymczasem w przypadku soków, czy napojów niedosładzanych, charakteryzujących się  dużą ilością soku w składzie (np. 50% lub więcej) sok owocowy lub warzywny nie stanowi dosładzającego dodatku, ale podstawowy składnik produktu.

Proponowane zmiany:

W związku z powyższym PFPŻ ZP proponuje dodanie w projektowanej definicji napoju z art. 12b ust. 1 ustawy o zdrowiu publicznym słów „z wyłączeniem substancji występujących naturalnie w składnikach napoju”, względnie „z wyłączeniem substancji zawartych naturalnie w soku owocowym lub warzywnym będącym składnikiem napoju”.

W konsekwencji przyjęcia powyższej zmiany do projektu, należałoby również zmodyfikować art. 12b ust. 2 pkt 5, nadając mu brzmienie „w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego i zawartość cukrów jest mniejsza lub równa 5g w przeliczeniu na 100 ml napoju oraz nie dodano do nich kofeiny lub tauryny”.

 

 

3.  Wniosek o wyłączenie napojów roślinnych z tzw. „opłaty cukrowej” poprzez rozszerzenie o nie listy napojów niepodlegających tej opłacie

 

PFPŻ ZP zwraca się z wnioskiem o uwzględnienie w ramach nowelizacji zmian mających na celu zharmonizowanie zastosowania przepisów dotyczących napojów roślinnych na bazie soi, orzechów, zbóż i nasion - wzorem przepisów ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2022 r. poz. 931 z późn. zm., dalej „Ustawa o VAT”) - w zakresie umożliwiającym jednakowe potraktowanie produktów mlecznych i napojów roślinnych pod względem opłaty cukrowej.

1 listopada 2019 r. weszły w życie przepisy ustawy nowelizującej Ustawę o VAT, wprowadzające m.in. nową matrycę stawek VAT oraz wiążącą informację stawkową (WIS) (ustawa z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. poz. 1751 z późn. zm.). Podczas 83. posiedzenia Senatu RP IX kadencji w dniu 2.08.2019, do przedmiotowej nowelizacji przyjęto poprawkę, na mocy której z planowanej 23% stawki VAT, napoje roślinne zostały objęte 5% stawką VAT:

„Poprawka nr 2 dokonuje zmian w załączniku nr 10 do ustawy o podatku od towarów i usług i tym samym obejmuje obniżoną stawką VAT, w wysokości 5%, napoje roślinne (tak zwane mleka roślinne) na bazie soi, orzechów, zbóż lub nasion. Produkty te stanowią zamiennik mleka krowiego (napojów mlecznych), opodatkowanego preferencyjną pięcioprocentową stawką podatku VAT. Zasadne jest zatem objęcie napojów roślinnych taką samą stawką VAT jak produktów mlecznych. Senat uchwalając poprawkę wziął pod uwagę liczne postulaty producentów napojów roślinnych, Rzecznika Praw Dziecka, ośrodków naukowych i organizacji społecznych, a także osób z alergią na białko mleka krowiego lub nietolerancją laktozy.”[1]

Przyjęcie powyższej poprawki było poprzedzone zgłoszeniem licznych postulatów wskazujących na konieczność ujednolicenia stawki VAT na produkty mleczne oraz roślinne m.in.:

• zgłoszeniem uwag przez Ministra Przedsiębiorczości i Technologii (wskazując, że proponowana zmiana obciąży przede wszystkim osoby z alergią na białka, które napojami mlekopodobnymi zastępują mleko (np. krowie), jak również osoby z nietolerancją laktozy, jedną z najczęściej spotykanych nietolerancji pokarmowych),
• debatą w tym zakresie w trakcie posiedzenia Komisji Finansów Publicznych nr 471 z 16 lipca 2019 r.,
• postulatami Rzecznika Praw Dziecka, zgromadzonymi w piśmie z dnia 19 lipca 2019 r.[2],
• postulatami ośrodków naukowych i organizacji społecznych oraz osób z alergią na białko mleka krowiego lub nietolerancją laktozy,
• Petycją Fundacji Międzynarodowy Ruch Na Rzecz Zwierząt Viva!, Stowarzyszenia Empatia, Fundacji Alberta Schweitzera, BASTA Inicjatywa na Rzecz Zwierząt oraz ProVeg Polska.

W tym zakresie wystosowana została również interpelacja poselska nr 30341 oraz nr 32512 w sprawie ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy Ordynacja podatkowa, wprowadzającej nową matrycę VAT. Wszystkie zgłoszone uwagi podnosiły kwestie dotyczące aspektów prawnych (w tym wynikających z ugruntowanej jurysdykcji), podatkowych i zdrowotnych, istotnych z punktu widzenia konieczności zastosowania jednakowej stawki VAT na produkty mleczne oraz roślinne.

 

W rezultacie nowelizacji, w załączniku nr 10 do Ustawy o VAT stanowiącym wykaz towarów i usług opodatkowanych stawką podatku w wysokości 5%, ujęto napoje roślinne (tak zwane mleka roślinne) na bazie soi, orzechów, zbóż lub nasion. Efektem tej zmiany było zrównanie stawki VAT stosowanej do produktów roślinnych ze stawką VAT na produkty mleczne (5%), zapewniające uspójnienie podejścia do tych produktów na gruncie VAT oraz jednolity wpływ na ich cenę dla konsumentów, a co za tym idzie – tak kluczową dostępność.

Należy jednak podkreślić, że te same kategorie produktów na mocy Ustawy o zdrowiu publicznym w zakresie tzw. „opłaty cukrowej” zostały znacząco rozróżnione. Produkty roślinne zostały objęte „opłatą cukrową”, podczas gdy produkty mleczne są z niej w całości zwolnione[3], co powoduje dalszą niejednolitość w traktowaniu tych grup produktów w polskim systemie podatków i opłat, a tym samym przyczynia się do spadku dostępności napoi roślinnych dla najbardziej potrzebujących grup.

Jak trafnie podnoszono w wyżej wymienionych postulatach, rozważono wiele argumentów świadczących o niezbędności jednakowego traktowania obu grup produktów. Mając zatem na uwadze planowane przez Ministerstwo Finansów zmiany dążące do uporządkowania, doprecyzowania i modyfikacji przepisów Ustawy o zdrowiu publicznym, istnieje uzasadniona konieczność wzięcia pod uwagę tych samych ustaleń, które zostały poczynione na gruncie VAT i zastosowania jednolitego, zharmonizowanego podejścia w przepisach Ustawy o zdrowiu publicznym dotyczących tzw. „opłaty cukrowej”. Do najważniejszych ustaleń należy:

1. Podobne traktowanie przez konsumentów obu grupy produktów – produkty te mają podobny charakter i zastosowanie

Zasadniczym celem Ustawy o zdrowiu publicznym i „opłaty cukrowej” jest wykorzystanie polityki fiskalnej jako narzędzia służącego promocji prozdrowotnych wyborów konsumentów poprzez zmniejszenie spożycia napojów z dodatkiem substancji słodzących. Miała zniechęcać konsumentów do spożywania wysokosłodzonych napojów. Należy jednak zauważyć, co podkreślono przy licznych dyskusjach poprzedzających omawianą wyżej nowelizację VAT, że napoje roślinne są spożywane przez konsumentów nie celem zaspokojenia pragnienia, ale z uwagi na walory odżywcze, bazujące na składnikach roślinnych.. Stanowią więc same z siebie wybór kierowany prozdrowotnymi przesłankami, przez co nie powinny być traktowane odmiennie, niż na gruncie innych obciążeń fiskalnych (VAT), w szczególności na tle podejścia do produktów mlecznych.

· Napoje roślinne są traktowane przez konsumentów podobnie jak mleko - mogą stanowić dodatek do kawy, płatków śniadaniowych, mogą stanowić zamiennik mleka w przygotowaniu potraw (np. ciast, naleśników, budyni, koktajli), można spożywać je samodzielnie bez innych dodatków, zarówno na ciepło, jak i na zimno.

· Napoje roślinne zaspokajają te same potrzeby żywieniowe konsumentów podobnie jak mleko - mogą w znacznym stopniu zaspakajać zapotrzebowanie na wiele składników odżywczych (np. wapń, witaminy z grupy B tj. B2, B12, witaminę D, a niektóre z nich na witaminę E i białko), z których wszystkie przyczyniają się do polepszenia jakości diety.

 

2. Zapewnienie równego dostępu do produktów stanowiących alternatywę dla mleka krowiego

Napoje roślinne są cennym zamiennikiem mleka dla osób o szczególnych wymaganiach żywieniowych – osób z nietolerancją laktozy lub alergią na białka mleka oraz wegetarian i wegan. Mleko krowie jest jednym z najczęstszych alergenów pokarmowych odpowiedzialnych za rozwój chorób alergicznych u dzieci. Szacuje się, że osób cierpiących na nietolerancję laktozy jest w polskim społeczeństwie ok. 20-30%. Napoje roślinne stanowią alternatywę dla mleka krowiego dla wyżej wymienionych grup społecznych. Włączanie do jadłospisu napoi roślinnych niesie ze sobą niekwestionowane korzyści żywieniowe: służy poprawie jakości diety, jest elementem zdrowego żywienia i pomaga zmniejszać ryzyko niedoborów składników odżywczych w diecie.  Obecnie nałożona na napoje „opłata cukrowa” przyczynia się do pogłębienia różnicy cen mleka i napoi roślinnych stanowiąc tym samym barierę dla wielu konsumentów co może się przyczyniać do pogłębienia niedoborów żywieniowych u osób, które z różnych powodów nie mogą spożywać mleka.

W związku z powyższym, w świetle przewidywanych w Projekcie zmian, w tym zmiany w obrębie przedmiotu opłaty (zmiana i doprecyzowanie w odniesieniu do definicji „napoju”), zwracamy się z wnioskiem o wyłączenie napoi roślinnych z tzw. „opłaty cukrowej” poprzez rozszerzenie o nie listy napojów niepodlegających tej opłacie (lista wyłączeń) zawartej w art. 12b ust. 2 Ustawy o zdrowiu publicznym.

 

4.    Projekt ustawy wprowadza opodatkowanie napojów z kofeiną naturalnego pochodzenia

Konsekwencją przyjęcia proponowanej przez Rząd definicji napoju w art. 12b ust. 1 ustawy o zdrowiu publicznym (z wykreślonym wyłączeniem dla naturalnie obecnych w produkcie substancji) byłoby również objęcie opłatą od kofeiny napojów zawierających niewielką nawet ilość naturalnej kofeiny (z uwagi na zawartość herbaty, kawy, czy kakao, lub ich ekstraktów w wykazie składników). Taka kofeina nie jest wykazywana w wykazie składników, gdyż nie stanowi dodatku w rozumieniu przepisów prawa, ani nie jest innej formie wskazywana na etykiecie, jeśli jej ilość jest mniejsza niż  15 mg/100ml („wysoka zawartość kofeiny” w rozumieniu rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji o żywności (…), załącznik III, poz. 4.1). Intencją pierwotnej wersji przepisów o opłacie od kofeiny było obłożenie tą opłatą tzw. napojów energetyzujących, zawierających wysoką zawartość kofeiny, tymczasem usunięcie wyłączenia dla substancji naturalnie obecnych w produkcie  powoduje wątpliwość, czy również napoje na bazie kawy i herbaty (czy ich mieszanki), a także napoje z niewielkim choćby dodatkiem tych substancji (np. ekstraktem) nie będą podlegać opłacie.

Proponowane zmiany:

Celem nierozszerzenia regulacji na kategorię napojów z naturalną kofeiną, należałoby albo zmodyfikować definicję napoju w sposób wskazany powyżej w pkt. 1 (to jest przez dodanie słów „z wyłączeniem substancji występujących naturalnie w składnikach napoju”), względnie dodanie do ustawy przepisu, zgodnie z którym „Nie podlegają opłacie, o której mowa art. 12f ust. 3, dostawa napojów, w których jedynym źródłem kofeiny jest dodatek kawy, herbaty lub kakao w dowolnej postaci, w tym także w postaci ekstraktu, oraz napojów, w których kofeina występuje wyłącznie w postaci aromatu”.

 

5. Ryzyko podwójnego opodatkowania w związku z opodatkowaniem koncentratów – konieczność doprecyzowania zwolnienia od opłaty koncentratu wykorzystywanego do produkcji napojów

 

Ustawa przewiduje opodatkowanie napojów w formie skoncentrowanej, będących środkiem spożywczym przeznaczonym do sporządzania napoju w postaci płynu przeznaczonego do bezpośredniej konsumpcji stawką wynoszącą 3,00 zł za 1 litr  albo kg napoju (art. 12b ust. 1 pkt 2 oraz art. 12f ust. 7a ustawy o zdrowiu publicznym). Tak zdefiniowanym koncentratem jest w szczególności zagęszczony sok owocowy wykorzystywany do produkcji soków odtworzonych, nektarów i napojów owocowych. Projektodawca zdaje sobie sprawę z konieczności uniknięcia podwójnego obciążenia opłatą koncentratu wykorzystanego następnie do produkcji napojów gotowych (przez producenta innego, niż przedsiębiorca gastronomiczny, o którym mowa w art. 12d ust. 3 omawianej ustawy).  Intencja nieopodatkowywania koncentratów wykorzystanych do produkcji napojów wynika jednoznacznie z uzasadnienia projektu ustawy: „Dodatkowo przewiduje się brak opłaty od koncentratów wykorzystywanych do produkcji napojów (…) Stąd w projektowanym ust. 2 uregulowano sytuację dostawy napojów w postaci skoncentrowanej do producenta napojów w postaci płynu przeznaczonego do bezpośredniej konsumpcji określając, że obowiązek zapłaty opłaty w takim przypadku ciąży na producencie napojów w postaci płynu przeznaczonego do bezpośredniej konsumpcji. Przyjęcie tego rozwiązania ma zasadniczo prowadzić do obejmowania opłatą napojów, które mają już postać płynu przeznaczonego do bezpośredniej konsumpcji”.

 

Jednakże w tekście projektu noweli nie znalazło się jednoznaczne zwolnienie dostawy koncentratu do producentów napojów z opłaty. Z literalnej wykładni proponowanego przepisu art. 12d ust. 2 ustawy o zdrowiu publicznym wynika wręcz, że producent napojów gotowych do spożycia płaci opłatę od dostarczonych mu koncentratów, które wykorzysta następnie w produkcji napojów: „W przypadku dostawy napojów w postaci, o której mowa w art. 12b ust. 1 pkt 2, do producenta napojów w postaci, o której mowa w art. 12b ust. 1 pkt 1, obowiązek zapłaty opłaty ciąży na tym producencie”. Dodany przepis art. 12e ust. 1a stwierdza co prawda, że w takim przypadku obowiązek zapłaty opłaty powstaje z dniem wprowadzenia na rynek krajowy napoju w postaci gotowej do bezpośredniego spożycia, ale nie wynika z tego przepisu, czy ten obowiązek dotyczy wyłącznie opłaty od napojów wyprodukowanych na bazie koncentratu, czy też również opłaty od dostawy koncentratu. Reasumując, brak jest w projekcie wyraźnego stwierdzenia, że dostawa koncentratów przeznaczonych na cele produkcji napojów (innej niż odbywająca się w gastronomii) nie podlega opodatkowaniu.

 

Proponowane zmiany:

Art. 12d ust. 2 ustawy o zdrowiu publicznym powinien otrzymać brzmienie: „Dostawa napojów w postaci, o której mowa w art. 12b ust. 1 pkt 2, do producenta napojów w postaci, o której mowa w art. 12b ust. 1 pkt 1, nie podlega opłacie”. W konsekwencji, z projektu nowelizacji wykreślony powinien zostać art. 12e ust. 1a ww. ustawy.

Rozwiązaniem mogłoby być również zdefiniowanie dodatkowo pojęcia „sporządzanie napoju” w art. 12 b ust 1 pkt 2  poprzez dookreślenie, że przez sporządzanie należy rozumieć wyłącznie przygotowanie napoju przez końcowego odbiorcę (konsumenta) lub dla końcowego odbiorcy.

 

6. Niekorzystne rozwiązania dla producentów marek własnych

Proponowana zmiana polegająca na przeniesieniu obowiązku zapłaty opłaty na producenta z zamawiającego, w przypadku gdy skład napoju stanowi element umowy zawartej przez producenta, a dotyczącej produkcji tego napoju dla zamawiającego, jest bardzo niekorzystna dla producentów marek własnych.

Producenci zmuszeni są ponosić koszty finansowania zapłaty opłaty w okresie pomiędzy terminem płatności opłaty, a terminem zapłaty uzgodnionym z zamawiającym. Przepisy ustawy wymagają stosowania nierealnego pomiędzy stronami transakcji handlowych na poziomie producent – dystrybutor / zamawiający / sieć handlowa  25 dniowego terminu płatności.

Proponowana zmiana prowadzi, w tak trudnych czasach, do dodatkowego obciążenia finansowego producentów napojów. Przeciętnie mówimy o finansowaniu kilku milionów złotych miesięcznie.

PFPŻ ZP rozumie potrzebę zmiany, która umożliwia lepszą kontrolę nad zapłatą opłaty przez podmioty obowiązane, jednakże uważa, iż powinna się ona nierozerwalnie łączyć z wydłużeniem terminu zapłaty opłaty o co najmniej jeden miesiąc lub uzależnienie jej od otrzymania zapłaty za dostarczone napoje.

 

7. Konsekwencje przepisów zawartych w art. 12 d w zw. z art.12a

Zwracamy uwagę na konsekwencje wynikające z zapisów dotyczących art. 12 d w związku z art.12a projektowanej nowelizacji: Producent, który sprzeda napoje podmiotowi działającemu na terytorium Polski, prowadzącemu sprzedaż eksportową lub dokonującemu wewnątrzwspólnotowej dostawy napojów, będzie zobowiązany do uiszczenia opłaty. Podmiot ten będzie mógł wprawdzie w oparciu o proponowane zapisy art.12ia i art. 12ib ubiegać się o zwrot uiszczonej opłaty, niemniej jednak finansowanie tej faktycznie nienależnej opłaty będzie po stronie tego podmiotu lub producenta (w zależności od uzgodnionego terminu płatności pomiędzy stronami transakcji).

Taki przedsiębiorca zapewne przestanie prowadzić działalność na terytorium Polski, bo jest to dla niego niekorzystne finansowo i wymaga od niego niejako wcześniejszego „wyłożenia” środków związanych z należną opłatą.

 

8. Nieadekwatna wysokość opłaty dotyczącej wyrobów w postaci skoncentrowanej

 

Zaproponowana w Art. 12f st. 7a wysokość opłaty jest nieadekwatna do wysokości opłaty należnej od napojów w opakowaniach jednostkowych w postaci płynów przeznaczonych do bezpośredniej konsumpcji. Wysokość opłaty jest niewspółmierna i powoduje skrajnie nadmierne obciążenie, czyniąc produkcję tego typu napojów nierentowną. Chcemy podkreślić, że w wielu przypadkach może to doprowadzić do zamknięcia tej gałęzi biznesu.

Należy również wskazać, że w uzasadnieniu do projektowanych przepisów nie wskazano żadnych argumentów przemawiających za wprowadzeniem właśnie takiej stawki opłaty.

 

PFPŻ ZP zwraca również uwagę na brak doprecyzowania art. 12 f ust 7a, a konkretnie - brak określenia czy opłata odnosi się do napoju w wersji skoncentrowanej czy gotowej do spożycia. Biorąc pod uwagę zakres wątpliwości interpretacyjnych związanych z tym zagadnieniem, w przypadku przyjęcia projektowanego rozwiązania, powyższe doprecyzowanie powinno zostać  zawarte w projektowanym przepisie.

 

9.  Konsekwencje przepisów zawartych w art. 12ia i art. 12ib

Zgodnie z proponowanymi przepisami, w przypadku wewnątrzwspólnotowej dostawy napojów lub eksportu napojów, od których opłata została zapłacona na terytorium kraju, skutkiem niezłożenia wniosku w terminie 3 miesięcy jest utrata prawa do zwrotu opłaty. W opinii PFPŻ ZP, należy wydłużyć termin przewidziany na złożenie wniosku.

 

Uzależnienie zwrotu opłaty o którym mowa w art. 12ia pkt 2 od przekazania Organowi dokumentu potwierdzającego zapłatę opłaty na terytorium kraju doprowadzi do absurdu, w sytuacji gdy z takim wnioskiem wystąpi kolejny w łańcuchu dostaw podmiot (lub następny tj. 2, 3 czy 4 podmiot po producencie), który sam nie uiszczał opłaty, ale z uwagi na dokonany eksport lub wewnątrzwspólnotową dostawę jest uprawniony do wystąpienia o zwrot opłaty do Organu, ale nie posiada dowodu uiszczenia opłaty. Dowód taki posiadał będzie producent. Jak 3 czy 4 w kolejności podmiot może uzyskać taki dowód uiszczenia opłaty. To na poziomie Organu powinna następować weryfikacja czy od danego towaru opłata została faktycznie uiszczona, nie można też wymagać aby producent wystawiał jakieś dokumenty każdemu swojemu klientowi (a na tej podstawie kolejny dostawca dalszemu klientowi) do każdej dostawy, gdyż opłatę uiszcza się w okresach miesięcznych a faktury wystawia po każdej zrealizowanej dostawie. Jak 3 czy 4 w kolejność podmiot może uzyskać od producenta potwierdzenie uiszczenia opłaty od tego towaru? Producent nie będzie miał możliwości weryfikacji czy to jego towar wywiózł 3 czy 4 podmiot w łańcuchu dostaw, a 3 czy 4 podmiot nie będzie miał podstaw do wystąpienia do producenta z wnioskiem o przekazania potwierdzenia zapłaty od jego partii towaru. Przedmiotowy zapis w takiej postaci jest niewykonalny w realiach rynkowych i przerzuca całkowicie obowiązek weryfikacji na podmioty, które nie mają dostępu do danych.  Weryfikacja uiszczenia opłaty powinna odbywać się po stronie Organu.

 

W kontekście zbyt krótkich terminów przewidzianych w projektowanej ustawie, to również należy wskazać przepis art.12f ust 9. PFPŻ ZP proponuje wydłużyć okres zaproponowany w przepisie, ponieważ składanie informacji o której mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1, w miesiącu w którym dokonano zwrotu napojów jest terminem zbyt krótkim. W ocenie PFPŻ ZP termin powinien zostać wydłużony do co najmniej 2 miesięcy.

 

10.  Termin wejścia w życie ustawy

 

Projektowana ustawa zakłada wejście w życie nowych regulacji z dniem 1 lipca 2023 r. Wskazujemy przy tym, że z uwagi na istotne zmiany dotyczące sposobu rozliczania i uiszczania podatku, a także wprowadzenie zmian merytorycznych dotyczących kategorii produktów objętych opłatą, określenie terminu wejścia w życie tych regulacji powinno uwzględniać roczny cykl prowadzenia działalności gospodarczej, jak i zawarte między kontrahentami umowy.

Dlatego też, Federacja wnosi o zmianę terminu wejścia w życie projektowanych zmian na 1 stycznia 2024 r. Takie rozwiązanie pozwoli przedsiębiorcom, w tym w szczególności producentom / nabywcom / importerom napojów, które dotychczas nie były objęte przedmiotową opłata, na dostosowanie się do projektowanych zmian.

 

Zwracamy się z prośbą o uwzględnienie powyższych zmian w toku dalszych prac nad projektem ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawy o zdrowiu publicznym oraz niektórych innych ustaw.

 

Federacja zwraca również uwagę na fakt, iż wprowadzone w projekcie zmiany oraz organ, który dokonuje tych zmian, tylko potwierdzają wcześniejsze stanowisko PFPZ ZP, iż tak naprawdę mamy do czynienia z podatkiem, a nie opłatą.