Konieczność uznania produkcji żywności za kluczowy sektor i przyjęcia rozwiązań energetycznych zapewniających niezakłóconą produkcję i przetwórstwo żywności w całej Unii EuropejskiejW związku ze zbliżającym się nadzwyczajnym posiedzeniem Rady Unii Europejskiej (ds. Transportu, Telekomunikacji i Energii) zaplanowanym w dniu 30 września br., podczas którego będzie omawiany projekt rozporządzenia Rady w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii, Polska Federacja Producentów Żywności przedstawiła stanowisko w tej sprawie.PPFŻ ZP popiera wysiłki na szczeblu unijnym mające na celu zapewnienie wystarczających dostaw energii po przystępnych cenach przez cały okres zimowy zarówno dla europejskich gospodarstw domowych, jak i dla przedsiębiorstw.
Federacja pragnie wyrazić zaniepokojenie potencjalnymi negatywnymi skutkami dla dostaw żywności (w tym napojów), gdyby w najbliższym czasie nie udało się powstrzymać za pomocą ukierunkowanych środków nadzwyczajnych i stabilizacyjnych europejskiego kryzysu energetycznego. Chociaż Europa, w tym Polska, obecnie nie zmaga się z kryzysem bezpieczeństwa żywnościowego, to niepewność energetyczna – zarówno pod względem dostępności, jak i kosztów – wywiera ogromną presję na producentów żywności, co może potencjalnie w przyszłości prowadzić do niedoborów żywności i pogłębiającej się inflacji w całej UE.
Niektóre firmy z sektora rolno-spożywczego już odczuwają skutki problemów z wysokimi cenami energii i inflacją, podczas gdy prognozy na jesień i zimę są niepokojące. We wszystkich głównych kategoriach kosztów nakładczych, takich jak surowce, opakowania, logistyka, dzisiejsza niepewność energetyczna sprawia, że planowanie i prognozowanie staje się coraz większym wyzwaniem dla producentów żywności dla utrzymania niezakłóconej produkcji. Efekt domina w całym łańcuchu dostaw żywności jest również coraz bardziej prawdopodobny ze względu na współzależność dostaw.
- Priorytetowe traktowanie łańcucha rolno-spożywczego w celu utrzymania produkcji i dostępu do żywności
Aby w nadchodzących miesiącach uniknąć pogorszenia sytuacji sektora rolno-spożywczego, a tym samym zagwarantować ciągłość dostaw żywności i pasz w Europie, uważamy, że w odniesieniu do łańcucha produkcji i dostaw produktów rolno-spożywczych potrzebne jest przyjęcie konkretnych środków na szczeblu unijnym. W tym celu konieczne jest wyraźne i jednoznaczne uznanie produkcji żywności w rozumieniu całego powiązanego łańcucha rolno-spożywczego za „społecznie krytycznej” (w tym między innymi sektorów produkcji podstawowej, przetwórstwa żywności i dystrybucji oraz sektorów pokrewnych (np. opakowań, pasz, itp.)).
Oznacza to nadanie priorytetu pod względem dostępu do energii, umożliwiając zasilanie zakładów produkcyjnych i logistycznych bez przerw oraz znaczących obniżek zamówionej mocy. Ten szczególny status sektora rolno-spożywczego był ważny podczas pandemii COVID-19 i jest równie ważny dzisiaj.
Produkcja żywności jest z definicji energochłonna, ponieważ obejmuje procesy takie jak ogrzewanie, chłodzenie i zamrażanie w cyklu ciągłym. Z tego powodu, gdyby sektor produkcji żywności został objęty mechanizmem ograniczania zużycia energii elektrycznej w godzinach szczytu (np. stopnie zasilania), mogłoby to wywołać poważne negatywne konsekwencje dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności, marnotrawienia żywności i – ostatecznie – dostępności żywności na rynku. Ponadto braki energii/surowców energetycznych mogłyby doprowadzić do zagrożenia dobrostanu zwierząt – w skrajnych przypadkach do śmierci zwierząt z powodu braku możliwości zapewnienia odpowiednich temperatur w pomieszczeniach hodowlanych.
Ograniczenie lub całkowite wstrzymanie dostaw energii/surowców energetycznych to także ogromne ryzyko dla ciągłości produkcji, gdyż zatrzymanie procesów produkcyjnych skutkuje długim okresem ponownego uruchomienia.
Dlatego należy priorytetowo potraktować cały łańcuch rolno-spożywczy, a wszystkie branże sektora rolno-spożywczego dotknięte kryzysem powinny zostać objęte unijnymi środkami wsparcia, takimi jak system dotacji.
- Ograniczona w czasie elastyczność umożliwiająca firmom tymczasowe przejście na inne źródła energii
Obecna zmienność i poziomy cen na rynku gazu są bezprecedensowe. W Europie niektóre gałęzie przemysłu przetwórczego wykorzystujące gaz zapewniają sobie tymczasowe alternatywy dla gazu, na przykład instalując palniki na olej napędowy. Chociaż leży to w kompetencjach krajowych, instytucje europejskie powinny dać wyraźny sygnał państwom członkowskim, że powinny stosować maksymalną elastyczność dla przemysłu, aby w miarę możliwości tymczasowo przestawiać się na inne źródła energii, gdyż ma to również pozytywny wpływ na ogólną podaż i poziom cen gazu.
Ponadto obecny wyjątkowy kryzys, przed którym stoją firmy w obliczu bezprecedensowej eskalacji kosztów, będzie wymagał zmian systemu ETS. Potrzebny jest pułap cenowy emisji dwutlenku węgla lub dodatkowe bezpłatne uprawnienia, aby ograniczyć koszty dla branż uczestniczących w unijnym systemie ETS.
- Wspieranie przechodzenia na alternatywne źródła energii
Chociaż na przestrzeni lat 2000 – 2015 sektor produkcji żywności w Unii Europejskiej zdołał zmniejszyć zużycie energii o prawie 20%, to nadal cały łańcuch rolno-spożywczy pozostaje głównym użytkownikiem energii. Aby działać w kierunku efektywnego gospodarowania zasobami i wdrażania technologii bezemisyjnych (tj. ekologicznej energii elektrycznej/wodoru), należy dalej zachęcać i wspierać odchodzenie od paliw kopalnych, w tym poprzez pozytywne bodźce fiskalne i odpowiednią alokację funduszy na badania. Należy również wzmocnić inwestycje publiczne w dostęp do sieci dystrybucyjnych alternatywnych źródeł energii.
- Strategia UE na rzecz zapewnienia zrównoważonych dostaw dwutlenku węgla (CO2)
Dwutlenek węgla jest kluczowym surowcem dla wielu gałęzi przemysłu w całej Europie, w tym znacznej części łańcucha rolno-spożywczego (CO2 klasy spożywczej jest szeroko stosowany w produkcji żywności i napojów, zwłaszcza napojów gazowanych, w tym piwa, a także w produkcji żywności o wydłużonym okresie trwałości, w sektorze mięsnym, żywności dla niemowląt, żywności mrożonej i chłodzonej). Surowiec ten jest produktem ubocznym produkcji nawozów.
Przyjęcie odpowiedniej strategii zapewnienia dostępności dwutlenku węgla jest konieczne, aby umożliwić firmom odpowiednie planowanie dostaw tego surowca i niezakłóconą produkcję żywności.
Podsumowując PFPŻ ZP zwraca uwagę na kluczowe znaczenie produkcji żywności dla społeczeństwa. Federacja z zadowoleniem przyjęła fakt, że Komisja Europejska w lipcu br. w swoim komunikacie dotyczącym unijnego planu oszczędzania gazu („Save Gas for a Safe Winter”) uznała żywność za sektor krytyczny i kluczowy ze społecznego punktu widzenia. Z niepokojem zauważa jednak, że w projekcie rozporządzenia Rady w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii, nie zawarto takiego odniesienia.
W związku z tym Federacja zaapelowała o zwrócenie uwagi przez przedstawicieli Polski uczestniczących w posiedzeniu Rady na konieczność uznania produkcji żywności za kluczowy sektor i przyjęcia rozwiązań energetycznych zapewniających niezakłóconą produkcję i przetwórstwo żywności w całej Unii Europejskiej.
