Wirusy - zagrożenie żywnościŻywność narażona jest na oddziaływanie szeregu niepożądanych czynników fizycznych, chemicznych i biologicznych, występujących w środowisku jej wytwarzania. Współczesny człowiek konsumuje około tony żywności rocznie. Z badań brytyjskich instytucji naukowych wynika, iż 5 – 7 kilogramów stanowią szeroko pojęte zanieczyszczenia. Niezależnie od drogi, którą zanieczyszczenie przeniknęło do żywności, stanowi ono zawsze składnik niepożądany, a niekiedy nawet zagrażający życiu człowieka.Zanieczyszczenia żywności dzieli się na: - Fizyczne – obce substancje i materiały , które mogą
spowodować fizyczne uszkodzenie
- Chemiczne - metale ciężkie, pozostałości pestycydów,
wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, dioksyny, mikotoksyny; pozostałości
środków farmakologicznych w tkankach zwierzęcych (antybiotyki, sulfonamidy,
środki p/ pasożytnicze, hormony); toksyny ryb makrelowatych, toksyny
skorupiaków, toksyny grzybów trujących.
- Biologiczne:
- Bakterie saprofityczne i chorobotwórcze np.:Bacillus cereus,
Campylobacter jejuni, Clostridium botulinum, E. coli, Listeria monocytogenes,
Salmonella enterica, Staphylococcus aureus, Shigella sp., Vibrio cholerae,
Yersinia enterocolitica
- Pasożyty - nicienie, tasiemce
- Grzyby - drożdże, pleśnie
- Szkodniki
- Wirusy
Spośród wszystkich zagrożeń najmniej uwagi pod względem
kontroli poświęca się wirusom choć
szacuje się, że wśród wszystkich chorób pokarmowych około 67% stanowią infekcje
wirusowe. Wirusy są najmniejszymi drobnoustrojami, których rozmiary mieszczą
się w przedziale od 15 do 400 nm. Mimo że analizy mikrobiologiczne produktów
żywnościowych i wody obejmują bardzo liczne mikroorganizmy chorobotwórcze,
wirusy powodujące zatrucia pokarmowe nadal pozostają grupą stosunkowo słabo
poznaną. Patogeny wirusowe są trudniejsze do diagnostyki gdyż ich dawki
infekcyjne są niezwykle niskie (od 10 do 100 cząstek wirusowych),
charakteryzują się również zdolnością przeżywania w bardzo drastycznych
warunkach, tj. niskim pH oraz niskich temperaturach. Chorobotwórcze wirusy jelitowe,
trafiając do organizmu człowieka z pożywieniem lub wodą, w pierwszym etapie
atakują komórki układu pokarmowego, w których zaczynają się namnażać. Cząstki
potomne infekują kolejne komórki układu trawiennego lub inne organy, tj.
wątrobę lub centralny układ nerwowy. Można wymienić następujące cechy,
odróżniające wirusowe choroby pokarmowe od bakteryjnych: obecność kilku cząstek
wirusowych w żywności może wywołać chorobę, duża liczba cząstek wirusa jest
wydzielana z kałem przez zakażoną osobę (do 1011 cząstek na gram kału),
specyficzne żywe komórki człowieka są niezbędne do replikacji wirusa; nie mogą
się one namnażać w produktach żywnościowych i wodzie. Wirusy pokarmowe są
stosunkowo stabilne i kwasoodporne poza komórkami żywiciela. W jelitach ludzkich może występować wiele różnych rodzajów
wirusów, ale najważniejsze z nich to:
- Wirusy wywołujące gastroenteritis: Rotawirus, Adenowirus,
Norowirus, Astrowirus, Sapowirus, Coronawirus, Aichiwirus
- Wirusy replikujące się w jelicie i migrujące do innych
organów: Poliowirus, ECHO
- Wirus zapalenia wątroby (hepatitis A) - (choroba brudnych
rąk )
Wirusowe zakażenie żywności może nastąpić w każdym momencie
procesu produkcji żywności, jednak większość stwierdzanych infekcji
powodowanych jest przez kontakt produktów z chorymi osobami, które zajmują się dystrybucją lub przygotowaniem żywności do
spożycia. Istnieją trzy główne drogi transmisji wirusowych zakażeń żywności:
- Mięczaki (które mają kontakt ze skażoną fekaliami wodą)
- Wodę pitną i
nawadniającą, skażoną ludzkimi ściekami;
- Żywność „gotową do spożycia” lub niedostatecznie
przetworzoną, której zakażenie jest wynikiem niskiej higieny osobistej
zainfekowanych pracowników, zajmujących się jej dystrybucją.
- W przypadku niektórych wirusów poprzez aerozole (rozprysk
wymiotów i same wymiociny)
Kluczową sprawą w eliminacji zakażeń wirusowych w produkcji
żywności jest zwrócenie szczególnej uwagi na dobrą praktykę rolniczą (GAP) i
przemysłową (GMP), a także procedury HACCP, umożliwiające bieżącą kontrolę
procesów przetwórczych. Ponadto diagnostyka żywności, środowiska produkcji, rąk
pracowników praz wody pod względem obecności wirusów. System wczesnego
ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach - RASFF w ostatnich latach
donosi o obecności norowirusów i hepatitis A w mrożonych owocach, głównie malinach i truskawkach.
Komisja Unii Europejskiej regulacją 882/2004 wprowadziła obowiązek kontroli
mrożonych truskawek pochodzących z Chin pod kontem obecności norovirus (GI,
GII) i hepatitis A. Na stronach Referencyjnego Laboratorium Unii Europejskiej
znajduje się metodyka detekcji norovirus (GI, GII) i hepatitis A.
Rekomendowaną techniką analityczną do wykrywania wirusów
jest oparta o amplifikację DNA - reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR). Metoda ta
polega na amplifikacji fragmentu DNA ograniczonego z obu stron znanymi
sekwencjami. Wykorzystuje ona naturalne właściwości polimerazy DNA, które
pozwalają jej przedłużać krótkie
fragmenty DNA, które hybrydyzują do dłuższej matrycy. Metodę tą można
zastosować również do RNA tak jak w przypadku wirusów norovirus (GI, GII) i hepatitis
A, jednak wymagany jest wtedy dodatkowy etap polegający na przepisaniu RNA na
DNA przez odwrotną transkryptazę. Przed wykonaniem właściwej reakcji PCR należy
przeprowadzić proces ekstrakcji wirusa z badanego materiału poprzez użycie
odpowiednich odczynników. Kolejnym etapem jest proces izolacji materiału
genetycznego wirusa i następnie reakcja PCR, w której w przypadku obecności RNA
wirusa otrzymamy jego milionowe kopie.
(Źródło: Artykuł promocyjny dostarczony przez firmę J.S.
Hamilton Poland S.A.).
pełna lista aktualności
|