Sejmowa Podkomisja stała ds. monitorowania gospodarki odpadami po rozpatrzeniu rządowego projektu ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi przygotowała i przedstawi na posiedzeniu Komisji Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, które odbędzie się w dniu 21 marca br., sprawozdanie o projekcie tej ustawy (druk sejmowy 815).

Przedsiębiorcy protestują przeciwko przyjęciu art. 24 i 25 (i dalszych, w konsekwencji) w zaproponowanej wersji, jako rozwiązaniu kontrowersyjnemu, którego realizacja będzie droga i nierealna.

Prośba przedsiębiorców o konsultacje i dodatkową debatę zainteresowanych stron na forum Podkomisji nie została przez posłów z Podkomisji uwzględniona.

Na mocy nowych zapisów, które wprowadzono na forum Podkomisji, na wniosek Komunalnego Związku Gmin Czyste miasto, czysta gmina producenci, którzy wprowadzają na rynek jakiekolwiek produkty w opakowaniach wielomateriałowych oraz konsumenckie produkty zaliczane do niebezpiecznych (np. kostki toaletowe, odświeżacze do powietrza, repelenty, pasty do butów itp.) będą zobligowani do stworzenia odrębnego systemu ich zagospodarowania, obok już istniejącego[1] (i właśnie zmienianego na mocy nowego ustroju odpadowego[2]).

Każdy przedsiębiorca, który wprowadza na rynek produkty w opakowaniach wielomateriałowych oraz produkty klasyfikowane jako niebezpieczne będzie musiał zawrzeć porozumienie z marszałkiem województwa w zakresie utworzenia i utrzymania systemu zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiana odpadów z tych opakowań lub po tych produktach.

„Tworzenie powszechnych i obowiązkowych rozwiązań, obok już istniejących, bez uwzględniania specyfiki poszczególnych rynków niesie przesłanki naruszenia zbiorowego interesu konsumentów, stanowi dyskryminację niektórych rodzajów opakowań oraz produktów, tym samym złamanie zasad wolnego rynku”- mówi Agnieszka Jaworska, dyrektor generalny Stowarzyszenia EKO-PAK.

Jak zebrać selektywnie pokonsumenckie opakowania wielomateriałowe i po produktach niebezpiecznych?

Zarówno opakowania wielomateriałowe, jak i te po konsumenckich produktach niebezpiecznych to grupy niejednorodne i równocześnie powszechnie stosowane przez różne branże. Na mocy nowych zapisów w ustawie opakowaniowej, poza nowobudowanym systemem selektywnego zbierania odpadów komunalnych, trzeba będzie pozbierać osobno opakowania po maśle, jogurtach, czekoladzie, przyprawach, kapsle, po bateriach, szczoteczkach do zębów, słodyczach, kosmetykach, lekach, pokrywki do słoików i wiele, wiele innych, choć jedyną grupą nadającą się do zbierania są kartony do płynnej żywności.

„Dziś chyba nie ma producenta żywności, który nie stosowałby opakowań wielomateriałowych, więc zapisy będą dotyczyć wszystkich. Realizacja tego pomysłu spowoduje drastyczne zwiększenie kosztów przy wątpliwych efektach środowiskowych” – mówi Andrzej Gantner, dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów Żywności.

Przemysł stopniowo będzie odchodził od problematycznych produktów, gdyż zagospodarowanie opakowań po produktach niebezpiecznych stanie się trudniejsze niż sama ich produkcja, co odbije się negatywnie na ich dostępności dla konsumentów – ucierpi na tym nasza higiena i czystość.

„Już teraz, gdy opakowania po konsumenckich produktach niebezpiecznych są objęte kaucją handel (sieci skoncentrowane i małe) odmawiają ich dystrybucji, ze względu na uciążliwość kaucji na drobne opakowania. A wiele produktów ma charakter sezonowy, konsument zatem często nie ma szansy odzyskać kaucji” – mówi Irena Gadomska, wiceprezes Stowarzyszenia EKO-PAK.

Podobny los może spotkać opakowania wielomateriałowe. Docelowo, zmiana rodzajów opakowań w tym technologii pakowania może sprzyjać spadkowi jakości produktów i poziomu bezpieczeństwa konsumentów, a opakowania wielomateriałowe powszechnie wykorzystywane są w przemysłach farmaceutycznych i spożywczym.

Co nas czeka?

Polska stoi w przededniu rewolucji w gospodarce odpadami komunalnymi, tymczasem wg badań Polacy nie wiedzą, jak prawidłowo segregować odpady. „Pytania bez odpowiedzi można mnożyć: jak wytłumaczyć Polakom sens oddzielnego zbierania plastikowej butelki po napoju i owijki po kostce toaletowej? Puszki (aluminium lub stal) i kapsle (opakowanie wielomateriałowe trzeba też będzie zbierać osobno. Jaki będzie koszt dublującego się systemu? Dlaczego stroną porozumienia ma być marszałek i co w sytuacji, gdy sprzedaż produktu odbywa się na innym terenie, niż siedziba firmy? Jak ma wypełnić obowiązek producent środka niebezpiecznego w opakowaniu wielomateriałowymi, do którego porozumienia miałby przystąpić? Kto miałaby być inicjatorem porozumień na rozproszonych rynkach?” – pyta Agnieszka Jaworska – Producenci na ogół mają całą paletę produktów w różnych opakowaniach. – Taki pomysł wypacza sens nowej dyrektywy o odpadach, która opady komunalne traktuje strumieniowo: metale, szkło, plastik i papier - dodaje.

W przypadku produktów konsumenckich klasyfikowanych jak niebezpieczne często są to bardzo małe opakowania (np. po wkładach do toalet – kilkugramowe) selektywna zbiórka tego typu opakowań jest zwyczajnie niemożliwa.  

Informacje systemowe

W Polsce nadal 80 % odpadów komunalnych trafia na składowiska, a zużyte opakowania łącznie stanowią ok. 30% ich wagi. Dzieje się tak, ponieważ składowanie odpadów komunalnych było przez lata ekonomicznie najtańszą formą zagospodarowania odpadów, a w systemie potwierdzania realizacji obowiązków odzysku i recyklingu kwitła szara strefa.

a.Opakowania wielomateriałowe to szeroka, niejednorodna grupa opakowań stosowana w przemysłach spożywczym, kosmetycznych, chemii gospodarczej oraz w farmacji. 

b. Opakowania wielomateriałowe są lekkie i stanowiły, wg danych z 2004 roku ok. 3% wytworzonych odpadów opakowaniowych, z czego kartony do płynnej żywności ok. 1.5%.

Dodatkowych informacji udzielają:

Agnieszka Jaworska

dyrektor generalny Stowarzyszenia EKO-PAK – nr tel. 601 95 77 08

Andrzej Gantner

dyrektor generalny Polskiej Federacji Producentów Żywności ZP – nr tel. 608 392 697