Wspólna Polityka Rolna na lata 2023–2027

Uchwała umożliwi rozpoczęcie negocjacji z Komisją Europejską w prawie projektu Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023–2027. Dokument ten będzie podstawą ubiegania się przez Polskę o środki finansowe z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) oraz z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Wsparcie skierowane będzie do szerokiego grona odbiorców: głównie rolników, ale także do przedsiębiorców i jednostek samorządu terytorialnego. Budżet Planu Strategicznego to ponad 25 mld euro, z czego na płatności bezpośrednie przeznaczonych zostanie ponad 17 mld euro.

W Polsce obszary wiejskie i tereny rolne zajmują odpowiednio 85% i 52% powierzchni kraju. Wieś zamieszkuje ok. 15 milionów osób, czyli 38% ogółu ludności Polski. W całym kraju jest ok. 1,4 mln gospodarstw rolnych.

Najważniejsze rozwiązania

Plan będzie wspierać zrównoważony rozwój polskich gospodarstw, sektora przetwórstwa oraz poprawę warunków życia i pracy w małych miejscowościach wiejskich.

• Wspierane będą zrównoważone metody gospodarowania, przyjazne klimatowi i środowisku. Chodzi o ochronę wody, gleby i powietrza oraz dbanie o bioróżnorodność.
• Plan sprzyjać będzie produkcji i wykorzystaniu energii odnawialnej. Wzmacniana będzie różnorodność gospodarcza, w tym biogospodarka.
• Zwiększy się aktywność zawodowa i społeczna mieszkańców obszarów wiejskich, szczególnie osób z grup wykluczonych.
• Upowszechniane i wdrażane będą rozwiązania naukowe i innowacyjne, w tym cyfrowe, usuwające bariery rozwojowe wsi i rolnictwa.

Pomoc obejmie konkurencyjne rolnictwo zapewniające długoterminowe bezpieczeństwo żywnościowe.

• Jednym z podstawowych elementów przyczyniających się do utrzymania żywotności ekonomicznej gospodarstw są płatności bezpośrednie. W Polsce, rozwiązania w ramach systemu na lata 2023-2027 zaprojektowane zostały w taki sposób, aby wspierać w szczególności małe i średnie gospodarstwa rolne, zaliczane do gospodarstw rodzinnych. Od 2023 r., dzięki utrzymaniu uzupełniającej płatności podstawowej oraz zwiększeniu środków na tzw. płatność redystrybucyjną, średni poziom wsparcia na hektar w gospodarstwach do 50 ha (czyli 97% gospodarstw) będzie wyższy od średniej dla UE.
• Utrzymana zostanie pomoc związana z produkcją we wszystkich dotychczas wspieranych sektorach. Chodzi o zwiększenie konkurencyjności w tych sektorach, które napotykają trudności, a także są istotne ze względów społeczno-ekonomicznych lub środowiskowych. Płatności te mają duże znaczenie w systemie wsparcia gospodarstw rodzinnych, a także dla utrzymania różnorodności unijnej produkcji rolnej, czy utrzymania miejsc pracy w rolnictwie oraz zrównoważonych systemów produkcji. Poza płatnościami bezpośrednimi, realizowane będzie wsparcie inwestycyjne oraz dotyczące zarządzania ryzykiem i zapobiegania ASF.
• Wspierana będzie lepsza organizacja łańcuchów dostaw, rozwój małego przetwórstwa oraz uczestnictwo w krajowych i unijnych systemach jakości produkcji żywności. Inwestycje obejmą także przetwórstwo i wprowadzanie produktów do obrotu. Planuje się również dalszą poprawę struktury agrarnej.
• Kontynuowane będzie wsparcie przewidziane dla młodych rolników.
• Zaplanowano także kontynuację wsparcia powierzchniowego dla rolnictwa ekologicznego, które uwzględniać będzie jednak nowe rozwiązania i uproszczenia tak, aby w jak największym stopniu przyczynić się do osiągnięcia celu Europejskiego Zielonego Ładu, jeśli chodzi o wzrost powierzchni użytków rolnych objętych ekologicznymi metodami produkcji.
• Wdrażane będzie wsparcie dotyczące dobrostanu zwierząt, jednak w szerszym niż obecnie zakresie. Obejmie ono nowe grupy zwierząt, tj. kury nioski, brojlery, indyki, opasy, kozy i konie. Kontynuacja wsparcia wynika z potrzeby zapewnienia zwierzętom gospodarskim lepszych warunków bytowych.

Wspierana i wzmacniana będzie ochrona środowiska, w tym różnorodność biologiczna.

Zaproponowano działania rekompensujące rolnikom stosowanie podwyższonych norm w produkcji rolniczej. Chodzi o przyjazne dla środowiska metody produkcji, które ograniczają emisje CO2, poprawią jakość gleb, wód oraz zwiększą retencję wody.

• Wspierane będą także inwestycje związane z powtórnym obiegiem wody i ograniczaniem zużycia energii w produkcji.
• Plan zakłada zwiększenie lesistości, poprawę stanu lasów w Polsce oraz wzmocnienie ich bioróżnorodności. Uzupełniająco, planowane są działania szkoleniowo-doradcze dla rolników, a także edukacyjno-informacyjne dla konsumentów żywności i dla społeczności lokalnych. W ramach innych programów krajowych i UE zaplanowano także wsparcie na rzecz ochrony środowiska i przeciwdziałania zmianom klimatu, w tym działania edukacyjne.

Wzmacniana będzie struktura społeczno-ekonomiczna obszarów wiejskich.

• W Planie realizowane będą interwencje zachęcające do podejmowania działalności gospodarczej poprzez tworzenie i rozwój działalności gospodarczej na obszarach wiejskich.
• Wdrażana będzie m.in. koncepcja smart villages (inteligentne wioski), mająca na celu wykorzystanie wiedzy lub innowacji w poszukiwaniu rozwiązań m.in. w obszarach: poprawy jakości życia, niekorzystnych trendów demograficznych, podniesienia jakości usług lokalnych lub bezpieczeństwa, poszanowania środowiska lokalnego, niewystraczającej liczby miejsc pracy czy wykluczenia cyfrowego.
• Wsparcie będzie dotyczyć także produkcji bezpiecznej żywności, w tym ograniczenia użycia pestycydów.

Budżet

• Budżet Planu Strategicznego w latach 2023–2027 to ponad 25 mld euro, z czego na płatności bezpośrednie przeznaczonych zostanie ponad 17 mld euro.